Uzayda Yemek Nasıl Yenir?

Türkiye'nin ilk uzay yolcusu Alper Gezeravcı'nın da üyesi olduğu Ax-3 misyonunun uzaya gönderilmesiyle birlikte, astronotların uzayda ne yemek yediği sorusu gündeme geldi. Uzayda yemek yemenin detaylarına geçmeden önce, tarihin tozlu sayfalarına bir bakalım. 

Uzayda İlk Yemek Deneyimi

Uzay uçuşunun ilk zamanlarında astronotlar, tüplerden ve kuru gıdalardan sıkılan püreler tüketiyordu. Uzayda yemek yiyen ilk kişi, Astronot John Glenn oldu. Bunun üzerine mikro yer çekiminde yutkunmanın ve sindirimin mümkün olduğu kanıtlandı. Görevleri sırasında astronotlar soğuk suyla yenilen sulandırılabilen, dondurulan ve kurutulan yiyecekleri tüketmeye başladı. Apollo programında da dondurularak kurutulan yiyecekler ve toz içecekler kullanılmaya devam etti. Yuri Gagarin ise 108 dakikalık uçuşu esnasında tüpten ciğer ezmesi ve sığır eti yiyen ilk kişiydi. 1961-1966 yılları arasında uzay görevlerine vakumlu poşetler içerisinde pastırma, tavuk, kraker, çikolata ve ananas gibi besinler götürüldü. 1968-1972 yılları arasında ise hindi, toz karbonhidrat ve çikolata gibi yemekler hazır hale getirildi. 

2004 yılından beri NASA ile işbirliğinde olan Şef Alain Ducasse, uzay görevleri için astronotlara kolay sindirilebilir ve kırıntı çıkarmayan yiyecekler hazırlıyor. Astronotlar besin değerleri bakımından yüksek dondurulmuş ve kurutulmuş yiyecekler tüketiliyor. Ancak yiyeceklerin kırıntı çıkarmamasına çok dikkat ediliyor. Çünkü yiyeceklerden dökülen kırıntılar, yer çekimsiz ortamda istasyon içindeki aletlere zarar verebilir. Bu yüzden ekmek yerine tortilla gibi dökülmeyecek besinlere öncelik veriliyor. 

Uzayda Yemek Nasıl Yenir?

Uzay istasyonlarında astronotlar, üç öğün yemek yiyor. Ancak uzayda yemek pişirme imkanları olmadığı için, yiyecekler önceden hazırlanıp paketleniyor. Yiyeceklerin bir kısmı dondurulurken, bir kısmının suyu alınıyor ve kurutuluyor. Yer çekimi olmadığı için, yiyecekler tepsiye bağlanıyor. Bu tepsiler ise astronotların kucağına veya masaya bağlanacak şekilde hazırlanıyor. Yemek zamanı geldiğinde astronotlar, mekiğin ortasında bulunan mutfak alanlarına ilerliyor. Yiyeceklere su ekleniyor veya uzay araçlarında bulunan hava konveksiyonlu fırınlar sayesinde yemekler ısıtılıyor. Yemeklerin tüketime hazır hale gelmesi yaklaşık 20-30 dakika sürüyor. 

Yemeklerin uçup gitmesini önlemek için ambalajlara velcro bantları konuluyor. Yiyecekleri yüzeye yapıştırmak için ip, bant veya mıknatıstan yardım alınıyor. Uzay gıdalarının poşetlerini açmak için, yemek masasına çatal kaşık ve makas konuluyor.

Aralarında Alper Gezeravcı'nın da bulunduğu Ax-3 misyonu, uzayda 14 gün kalacak. Görevleri esnasında yiyecekleri yemekler, astronotlardan önce kargo yoluyla ulaştırıldı. Yolculuk esnasında kullanılan Crew Dragon kapsülüne de yolculuk yemekleri eklendi. 

Uzayda Tat Kaybı Olur Mu?

Uzayda birçok astronot tat kaybı yaşar. Bununla ilgili farklı teoriler mevcut. Bu teorilerden en çok kabul göreni ise, yer çekimi olmadığı için vücut sıvılarının bacaklara doğru akması ve kafada sıvı birikmesi sonucu ortaya çıkan burun tıkanmaları. Tattığımız yiyeceklerin %80'i kokladığımız şeylerden geldiği için, burun tıkanıklıkları astronotların yemek yeme esnasında dünyadaki tatların aynısını hissedemediğini gösteriyor. 

İstisnalı Besinler

1. Ekmek: Daha önce söylediğimiz gibi ekmek, kırıntılara ayrıldığı için uzayda tüketilmiyor. Aynı zamanda baharatlarda aynı sebepten tüketilmiyor. 
2. Tuz ve biber: Tuz, karabiber, şeker gibi besinler sıvı halde gönderiliyor. Aksi takdirde bu besinler ciddi sorunlara yol açabilir. Sıvı formda bulunan tuz suya, biber ise yağa eklenerek eritiliyor. 
3. Çay ve kahve: Uzayda içeceğe krema ve şeker gibi tatlandırıcı eklemenin bir yolu yok. Bu yüzden ISS'deki astronotlar, fırlatmadan önce içeceklerini nasıl sevdiğini gıda bilimi ekibine bildiriyor. Bunun sonucunda hazırlanan içeceklere, uzayda yalnızca sıcak su ekleniyor. 
4. Çatal kaşık makas takımı: Her astronot için çatal, kaşık ve makastan oluşan alet çantası hazırlanıyor. Mutfak eşyaları, yemeklerden sonra mendille temizleniyor.