Bilinmeyen Tehlike: Zehirli Köygöçüren Mantarı

Amanitaceae familyasına ait bir mantar türü olan köygöçüren mantarı, Türkiye'deki ölümcül mantar zehirlenmelerinin neredeyse %90'ından sorumludur. Bilinçsiz bir şekilde toplanan ve tüketilen bu mantar hem zehirli, hem de tehlikelidir.

Köygöçüren Mantarı Nerelerde Görülür?

Sonbahar ve yaz aylarında ormanlarda çok sık rastlanan bir mantar çeşididir. Bu mantarın bir kişiyi ölümcül derecede zehirlemesi için 20-25 gram tüketilmesi yeterlidir. 1994 yılının Kasım ayında İstanbul'da seri zehirlenmelere yol açan bu mantar, 20'den fazla kişinin ölmesine neden olmuştur. Ayrıca hemen hemen her sene zehirlenmelere yol açtığı da bilinmektedir. Belgrad Ormanı gibi sık sık gidilen ormanlarda görülebildiği için tehlikesi oldukça fazladır. 

Olgun ve genç köygöçüren mantarı eşit miktarda toksiktir. Bir adet mantardaki toksin miktarı bir yetişkini öldürmeye yeter. Çocuklarda ve hayvanlarda bu miktar 1-2 ısırıktır. 

Köygöçüren Mantarı Nasıl Tanınır?

1. Şapkayı Tanımak

Mantarın şapkasına yakından bakın. Bu mantarın şapkasının rengi kırık beyazdır. İçinde zeytin yeşili, sarı ya da soluk yeşil rengi bulunabilir. Eğer mantar fazla olgunlaştıysa şapkası neredeyse kahverengiye dönüşebilir. Ayrıca olgun mantarın şapkasında 1-2 tane çatlak görülebilir. Köygöçüren mantarının şapkasında çoğu zaman ince tül dokusu bulunur.  Köygöçüren mantarının şapkasının çapı 7,5-15 cm arasındadır. Şapkanın altında ince beyaz lameller bulunur. Saman mantarının lamelleri pembeye yakın bir renkteyken, köygöçüren mantarının lameli beyaz renklidir.

1. Mantarın sapı

Mantarın sapı 7-15 cm uzunlukta ve beyaz renktedir. Mantarın sapı genelde şapkanın renginden daha açık bir tondadır. Mantarın dibinde kabı andıran beyaz bir yapı bulunur. Bu yapının çapı 4 cm'i bulabilir. Mantar bulduğunuzda bir yana doğru eğerek şapkanın hemen altına bakmanız gerekir. Köygöçüren mantarının eteği, şapkanın hemen altında sarmalayan ince bir zar görünümündedir. Bu zar beyaz renklidir ve sapın bir kısmına gevşekçe tutunmuş gibi görünür.

1. Mantarı Ellemek ve Koklamak

Köygöçüren mantarının kokusu amonyağa benzer. Bu yüzden şapkasını koklayarak amonyak kokusu alıp almadığınıza bakın. Ancak kokusuna bakarken hiçbir şekilde tadını denemeyin. Köygöçüren mantarının küçük bir parçası bile ağır derecede hasta olmanıza yol açabilir. Mantarın şapkasına 1 parmağınızla tıklayarak yapışkan olup olmadığına bakın. Köygöçüren mantarı, dokunulduğunda parmaklarda yapışkan bir doku bırakabilir. 

1. Mantarı Doğada Bulmak

Meşe ağacının çok olduğu ılıman ormanlarda, köygöçüren mantarına rastlayabilirsiniz. Avrupa kökenli olan bu mantara dünyanın birçok yerinde rastlamak mümkündür. Ilıman ormanlarda görülen bu mantar yaz ve sonbahar aylarında yetişir. Köygöçüren mantarını ağaçların altında, gövdeden 30 cm ila 4,5 metre uzakta bulabilirsiniz. Bazı durumlarda ağacın dibine çok yaklaşmak gerekebilir. 

Köygöçüren Mantarı Yenirse Ne Olur?

1. Amanita ailesinden zehirli bir mantar yemeniz durumunda anında tedavi olmanız gerekir. Bekleme süresi uzadıkça toksinlerin vücuttaki etkisi de o kadar fazla olur.
2. Mantar zehirlenmesinde tedavi, mutlaka bir uzman tarafından yapılmalıdır.
3. Mantardaki toksinlerin karaciğere saldırmasını önlemek için, albümin diyalizi uygulanabilir.
4. Zehirli mantarın herhangi bir kısmını yediğinizde dehidre olmamak için çok fazla su içmek gerekebilir. Ancak bu da doktor kontrolünde olmalıdır.
5. Zehirli mantarlardaki toksinler karaciğere ve böbreklere zarar verebilir. Ayrıcfa komaya ve ölüme yol açabilir. Bu toksinler, köygöçüren mantarının tüm dokularında mevcuttur.

Önemli Not: Doğada rastgele bulunan mantarlar bilinçsizce toplanmamalı ve kesinlikle tüketilmemelidir. Zehirli mantarların sağlık açısından ciddi sonuçlara ve ölüme yol açabileceği hiçbir zaman unutulmamalıdır. 

Şunlara da göz atın;

1. Türkiye'deki yenilebilir mantarlar
2. Zehirli mantar nasıl anlaşılır?
3. Mantar tarifleri
4. Mantar neden kararır?
5. Mantar nasıl temizlenir?