Etiyopya'nın Habeş Muzu Enset Geleceğin Süper Yiyeceği Olabilir

BBC'nin aktardığı habere göre Ukrayna savaşı dünya üzerinde ticareti yapılan sınırlı sayıda ürüne güvenmenin tehlikelerini vurguladı. Çünkü kalorilerin %90’ı sadece 15 mahsulden geliyor. Zaten bir süredir bilim insanları iklim değişikliklerine karşı insanların yiyebileceği, bugün az bilinen bitkileri araştırıyor. Londra Kew’deki Kraliyet Botanik Bahçeleri’nde görevli uzmanlar da diyetleri geleceğe hazırlayacak yeni, bugün için az bilinen malzemeler arıyorlar. Çünkü, iklim değişikliği, mahsullerin verimsizleştiği ve temel gıda fiyatlarının hızla yükseldiği şiddetli ‘gıda şoku’ riskini artırıyor .

Kew araştırmacısı Dr Sam Pirinon’a göre yediğimiz yiyecekleri çeşitlendirmek, açlık riskini azaltmak, biyolojik çeşitlilik kaybını ele almak ve iklim değişikliğine uyum için oldukça önemli ve Pirinon ekliyor: “Dünya genelinde farklı popülasyonlar tarafından tüketilen binlerce yenilebilir bitki türü olduğunu biliyoruz ve burası geleceğin bu küresel zorluklarına yönelik bazı çözümler bulabileceğimiz yer” diyor. Araştırmaya göre dünya genelinde 7.000’den fazla yenilebilir bitkiden sadece 417’si yaygın olarak yetiştiriliyor ve gıda için kullanılmaktadır.

Enset Nedir?

Geleceğin besinleri arasında bugün oldukça az bilinen Enset yani sahte muz da (false banana). Peki, enset nedir? Farklı kaynaklarda yer alan bilgilere göre muzla aynı botanik ailenin olan enset kuzeninin aksine meyvesi için yetiştirilmez. Enset bitkisinin başlıca yenebilir kısımları nişastalı köksap ve yalancı gövdesi. 'Sahte muz' doğu ve güney Afrika'nın dağlık bölgelerine özgü olsa da, evcilleştirilmiş türleri Etiyopya dışında neredeyse bilinmiyor.

Enset muzun yakın bir akrabası ancak Etiyopya’nın yalnızca bir bölümünde tüketiliyor. Haberde bahsedilen araştırmada, “Bitkinin muz benzeri meyvesi yenmiyor ancak nişastalı sapları ve kökleri fermente edilebilir ve yulaf lapası, ekmek yapmak için kullanılabilir” deniyor. Araştırmalar, muz benzeri mahsulün, ısınan bir dünyada 100 milyondan fazla insanı besleme potansiyeline sahip olduğunu gösteriyor.

Etiyopya'nın İklim Değişikliğine Karşı Harika Mahsulü Mü?

Yakın bir zamanda BBC'de 'Etiyopya'nın iklim değişikliği için 'harika mahsulü' mü?' başlığıyla yer alan makalede ise ensetle ilgili şu bilgiler veriliyor:

Bilim insanları bir Etiyopya elyafı olan bitki özünün iklim değişikliği karşısında yeni bir süper gıda ve cankurtaran olabileceğini söylüyor. Yeni bir araştırmaya göre, muz benzeri mahsul, ısınan bir dünyada 100 milyondan fazla insanı besleme potansiyeline sahip. Bitki, yulaf lapası ve ekmek yapmak için kullanıldığı Etiyopya dışında neredeyse bilinmiyor. Araştırmalar, mahsulün Afrika'da çok daha geniş bir aralıkta yetiştirilebileceğini gösteriyor.

Ensetin Özelliği Ne?

Etiyopya, Awasa'daki Hawassa Üniversitesi'nden Dr Wendawek Abebe, "Bu, gıda güvenliği ve sürdürülebilir kalkınmanın ele alınmasında gerçekten önemli bir rol oynayabilecek bir mahsul" dedi.

Bilim insanları mahsulün potansiyel olarak 100 milyondan fazla insanı besleyebileceğini ve Etiyopya ile Kenya, Uganda ve Ruanda da dahil olmak üzere diğer Afrika ülkelerinde gıda güvenliğini artırabileceğini buldular. Kew Kraliyet Botanik Bahçeleri'nden çalışma araştırmacısı Dr James Borrell ensetin özelliğini ise şöyle anlatıyor: "Onu bir mahsul olarak benzersiz kılan bazı gerçekten sıra dışı özellikleri var" dedi. "İstediğin zaman ekersin, istediğin zaman hasat edersin ve çok yıllıktır. Bu yüzden ona açlığa karşı ağaç derler."

Gelecekte Tüketiminin Artacağı Düşünülen Yiyecekler

1. Pandanus

Araştırmaya göre Pandanus (Pandanus tectorius), Pasifik Adaları’ndan Filipinler’e kadar kıyı bölgelerinde yetişen küçük bir ağaç. Yaprakları, Güneydoğu Asya’nın çoğunda tatlı ve tuzlu yemekleri tatlandırmak için kullanılırken, ananas benzeri meyveleri çiğ veya pişmiş olarak yenebilir. Kew’de araştırma görevlisi Dr Marybel Soto Gomez, ağacın kuraklık, kuvvetli rüzgarlar gibi zorlu koşulları tolere edebileceğini söylüyor.

1. Fasulye

Araştırmaya göre fasulye veya baklagiller, bir başka “geleceğin gıdası”dır. Haberde, “Ucuzdurlar, protein ve B vitaminleri bakımından zengindirler ve okyanus kıyılarından dağ yamaçlarına kadar çok çeşitli ortamlara adapte olurlar” deniyor. Bilim insanlarına göre dünyada 20.000 bakliyat türü var ama biz sadece bir avuç kuru bakliyat kullanıyoruz.

1. Yabani Tahıllar

Otlardan elde edilen tahıllar da 10.000’den fazla türle büyük bir çeşitliliğe sahiptir ve yeni gıdalar için birçok potansiyel sunar. Haberde Batı Afrika’da kullanılan bir tahıl olan Fonio’nun yüksek oranda demir, kalsiyum ve vitamin içerdiği belirtiliyor.