Yenidoğan döneminde sarılık, bebeklerin yaklaşık %60-80’inin yaşadığı sık görülen bir durumdur. “Sarılık” terimi, kırmızı kan hücrelerinin yıkımı ile ortaya çıkan bilirubin isimli maddenin kanda düzeyinin yükselmesi (total bilirubin 5 mg/dl’nin üzerinde olması) sonucu, deri ve göz akının sararmasını ifade eder.
Yenidoğan bebeklerde bu durum, çoğunlukla, anne karnındaki hayatın bitmesi ve doğum sonrası hayata geçiş ile yaşanan değişimlerin sonucunda görülür; normal fizyolojik olarak gözlenen, selim ve geçici bir durumdur. Ancak yenidoğanların küçük bir bölümünde de olsa bazen sarılık ciddi olabilir, ‘kernikterus’ dediğimiz geri dönüşümsüz beyin hasarına neden olacak düzeylere yükselebilir.
Sarılığa bağlı beyin hasarı görülmeye başladığında ilk günlerde bebeğin emmesi bozulabilir, uykuya eğilimi artar; eğer gerekli kontroller ve müdahaleler zamanında yapılmazsa bebeğin genel durumu bozulabilir, geç dönemde işitme hasarı, hareket bozuklukları, bilişsel bozukluklar, hafif zeka geriliği gibi nörolojik sorunlar görülebilir.
‘Asla olmaması gereken bir durum’ olarak değerlendirdiğimiz bu kernikterus tablosundan kaçınmak için sarılık ile ilgili kontroller ve gerekirse fototerapi ve kan değişimi gibi tedaviler gecikmeden zamanında yapılmalıdır.
Sarılığın önlenmesi için, bebeklerin mümkünse doğumun ilk saatinden itibaren sadece anne sütü ilebeslenmesi önemlidir. İlk günler için annelere günde en az 8-12 kez emzirme önerilir. Emzirme sıklığının arttırılmasının ciddi sarılığı önlediği çalışmalarla görülmüştür. Geçmişte uygulanan bebeğe su ve şekerli su verilmesi gibi yöntemler asla önerilmediği gibi, bebeğin durumunu kötüleştirebileceği de unutulmamalıdır.
Sarılık riskini arttıran kan uyuşmazlığı gibi durumların bilinmesi için anne ve bebeğin kan gruplarının belirlenmesi, anneye emzirme danışmanlığı verilmesi ve bebeğin beslenme ve tartı kontrollerinin çocuk hekimi tarafından yapılması sarılığın önlenmesi için önemlidir. Bunlara rağmen, sarılık bebekte istenmeyen düzeylere ulaştığında fototerapi veya kan değişimi tedavileri ile sarılık tedavi edilebilir.
Yazar:
Çocuk Hastalıkları Uzmanı Dr. Esra Karabıyık Yüksel
Şunlara da göz atın;