Geçmişin gizemini bugüne taşımak için geliştirilen şahane bir proje yürütülüyor Adıyaman’da. Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilen “Adıyaman’da Turizm Sektörünün Canlandırılması Projesi” ile hedef; bölgenin tarihi ve kültürel alanları, yerel mutfağı, doğa yürüyüşü rotaları, kamp alanları, hediyelik ürünleri, eko-turizm ve alternatif turizm imkanları, alanlarının önde gelen uzmanları tarafından belirlenerek geliştirilmesi; Adıyaman’ın tüm turizm değerleriyle bir cazibe merkezi haline getirilmesi. Bu proje ile ben de varım diyor Adıyaman. Tüm yöneticileri, kurum ve STK’larıyla adanmış gönüllülerin çabaları çok kıymetli. Bu çabanın merkezinde ise Vali Mahmut Çuhadar var. Ve bir de; Nemrut Yönetim Planı ve uygulama sürecinin başında bulunan Prof. Dr. Neriman Şahin Güçhan var.

Binlerce yıl öncesinden bugüne dünyanın göz bebeği olmaya devam eden Kommagene Krallığı eşsiz lezzetleri, tarihi ve kültürel mirası, benzersiz doğası ve turizm değerleriyle uyumun, barışın ve dengenin simgesi bir bölge. Yıllık 100 bin olan turist sayısını yüzde 100 artırarak 200 bin turist konuk ağırlamayı , turizmin cazibe merkezi olmayı amaçlıyor.

Haydi gelin şimdi kısa bir tur yapalım ve bazı lezzetleri tanıyalım.

Her Şeyin Başladığı Yer: Kodak

Adıyaman’ın ilk halk kütüphanesi olma özelliği taşıyan bina bugünkü adıyla Kommagene Kültür Merkezi ilk ziyaret durağı olarak önerimdir. Çünkü  “Kommagene Kültür Merkezi yani KODAK binası yani Kommagene’nin odağı olan bu bina aynı zamanda şehrin ilk akıllı binası.

Adıyaman Müzesi

Paleolitik, Neolitik, Kalkolitik, Roma ve İslam dönemlerine ait yaklaşık 36 bin eserin yer aldığı müze bahçesiyle de adeta bir açık hava müzesi tadında.

Oturakçı Pazarı

Adıyaman’ın tarihi çarşısı,  Oturakçı Pazarı mutlaka görülmesi gereken bir yer. Bölgenin yöresel ürünleri arasında yer alan bakır, tesbih, halı ve ahşap atölyelerinin yer aldığı çarşıda kesinlikle kadın girişimci Zahide Durmaz’ın ilham veren hikâyesini dinlemek üzere Besi Bebek dükkanına gidin. Zahide Durmaz Akar, Adıyaman'da yöre kadınlarının giydikleri, yok olmaya yüz tutmuş yöresel kıyafetlerini “Besi bebek”lerle dünyaya tanıtıyor. Büyükannesinden aldığı ilhamla Anadolu’nun renklerini bu bebeklere nakşeden, geleneksel Besi bebeklerini 26 yıldır üreten Zahide Durmaz Akar, Adıyamanlı kadınlara iş imkânı da sağlıyor. Güçlü Adıyaman kadınına iyi bir örnek.

Nemrut'a Çıkın!

UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesinde yer alan, “güneşin doğuşu ve batışının dünyada en güzel izlendiği yer” olarak nitelendirilen Nemrut Dağı’nda ya güneşin doğuşunu ya da batışını mutlaka izleyin.  

Kahta Kalesi

Tarihi 13. yüzyıla uzanan Kâhta Kalesi’nin büyüsüne kapılmamak mümkün değil. Gezerken lütfen kulaklığınızı takın ve müzik eşliğinde gezin kaleyi. Önerim ise akşam gezin. Çünkü şahane bir ışıklandırma var kalede. Ben çok şanslıydım kaleyi opera sanatçısı Güvenç Dağüstün’ün güçlü sesi ve Ilgıt Dağüstün’ün piyanosundan yükselen ezgilerle yaşadım.

Tuz Hanı

Yakın zamanda restorasyon çalışmaları tamamlanan 200 yıllık tarihe sahip Tuz Hanı’nı ziyaret edin, yoğurtlu buğday çorbası, kavurmalı hitap, içli köfte (kızarmış ve haşlanmış), Adıyaman tava, kara kavurma, pilav topak helvası ve ayranın olduğu bölgenin yerel lezzetlerinden oluşan yemekleri tadın.  

Kızılin

Adıyaman’ın gözbebeği Besni ilçesine bağlı bir köy olan Kızılin, Fırat’ın masmavi sularının kıyısında turizmin yeni cazibe noktası olarak yerini alıyor. Kommagene Krallığı’nın başkenti Samosata’yı güneydeki Zeugma şehrine bağlayan ve zamanında dünyanın dört harikasından biri olarak tanımlanan köprüsü görülmeye değer.

Besni

Kommagene Krallığı'ndan, 20. yüzyılın ortalarına kadar yerleşim yeri olarak kabul edilen Eski Besni, dünden bugüne harabeler ve hikâyeleriyle biliniyor. Eski cami, hamam ve köprülerden bazıları bugün hala meraklılarını ağırlamaya devam ediyor. Bereketli toprakları ve üzümüyle meşhur olan yöre, hasat zamanında ise adeta bir şenlik alanına dönüşüyor.

Ve Daha Fazlası

Tarihte Kommagene Krallığı’nın beş büyük kentinden biri olan; Perre Antik Kenti ve nekropol alanı, Cendere Köprüsü,  Adıyaman kent merkezindeki Ulu Cami, Şire Pazarı, Mor Petrus ve Mor Pavlus Kilisesi de mutlaka gezilmesi gereken yerler arasında. Elbette Fırat Nehri’nde bir tekne turu yapmadan dönmemelisiniz.

Adıyaman Lezzetleri..

Adıyaman lezzetlerinin temelini et, buğday, bakliyat ile patlıcan, lahana ve domates oluşturmaktadır. Bu ürünler kullanılarak yapılan yemeklerde soğan, sarımsak, salça, pul biber ve sumak bolca kullanılmaktadır. Baharatı bol ve oldukça lezzetli Adıyaman mutfağından tarifler paylaşalım sizlerle. Adıyaman’la ilgili en önemli farklılık ise tüm yemeklerin pilav dahil evlerde hazırlanarak pişmek üzere fırına verilmesi. İnanın her mahallede en az beş fırın bulunuyor. İşte bizden size iki özel lezzetin tarifi….

Peri Kahvaltısı

Mutlu bir günün anahtarı elbette iyi bir kahvaltı. Bunun için gidilmesi gereken yer ise Peri Hanımeli. Nimet Peri tarafından kurulan ve bizzat yönetilen bu restoran Adıyaman’ın ender kadın girişiminden biri.  Yöresel peynirlerin, ev kadınlarının yaptığı tüm kete, yufka ve börek çeşitleri, birbirinden lezzetli reçeller ile balın bulunduğu Peri Hanımeli kahvaltısı on numara. Ayrıca mutlaka Peri Hanımeli’nin meyir çorbası, içli köftesi, ekşili köftesi yenmeli ve zırh kebabı’nın üstüne geleneksel peynir helvası ile masadan kalkmalısınız.

Meyir Çorbası

Malzemeler;

1. 3 kg keçi yoğurdu
2. 3 litre su
3. 1,5 su bardağı dövme (Soyulmuş buğday)
4. 1 kg patlıcan
5. 3-4 adet yeşil biber
6. 2 adet kuru soğan (Küçük küp doğranmış)
7. 1 çay bardağı sıvı yağ
8. Tuz

Yapılışı:

1. Patlıcanları soyarak tuzlu suda bekletin. Biberlerin tohumlarını çıkarın.
2. Dövmeyi su dolu bir kaba alarak yarım saat süreyle bekletin.  
3. Ayrı bir kapta yoğurt ve suyu bir mikser aracılığıyla iyice karıştırın. Daha sonra bir tencereye alarak ocağa koyun. Arada karıştırmak suretiyle kaynatın. Kaynama aşamasına gelince içine dövme, patlıcan ve biberi ilave edin.  Çorbanın kıvamı yoğunlaşınca patlıcan ile biberi çıkarın ve bıçakla küçük küçük doğradıktan sonra yine tencereye ilave edin. Son olarak tencereyi ocaktan alın ve soğumaya bırakın.
4. Soğanı bir tavaya alın ve  yağı ekleyin. Soğan kızarıncaya kadar karıştırarak kızartın.  
5. Soğuttuğunuz meyiri servis tabağına aktarın ve kızarmış soğanı üzerine serptikten sonra servis edin.  

Hitap

Adıyaman’da gözlemenin adı Hitap. İç harç olarak ot, kavurma veya peynir kullanabilirsiniz. Hatta Adıyamanlılar bahar ve yaz aylarında iç harcı soğanın erkeği ( zibeği, cücüğü) ile yapıyorlar.

Hamuru için:

1. 6 su bardağı un
2. 1,5 tatlı kaşığı tuz
3. 3 su bardağı ılık su
4. 1,5 tatlı kaşığı instant (kuru) maya

İç harcı için:

1. 250 g Adıyaman peyniri (Rendelenmiş)
2. 500 g lor peyniri
3. 1 tatlı kaşığı pul biber
4. 1 tatlı kaşığı tuz
5. 1 çay bardağı sıvı yağ
6. 500 g yeşil soğan (Erkek soğan ve küçük halkalar şeklinde doğranmış)

Yapılışı:

1. Genişçe bir kaba un, tuz ve mayayı dökün ve yavaş yavaş su ilave ederek ele yapışmayacak şekilde yoğurarak kulak memesi kıvamında bir hamur elde edin ve hamurun üzerini bir bez ile örterek en az bir saat mayalanmaya bırakalım.
2. İç harç için tüm malzemeyi bir kaba alarak karıştırın.
3. Dinlendirdiğiniz hamurdan yumurtadan biraz büyük parçalar kesip yuvarlayın ve un serpilmiş bir tezgahta hamuru ince bir şekilde daire biçiminde açarak içine 2 yemek kaşığı harç koyduktan sonra ikiye katlayıp kapatın.
4. Yarım ay şeklinde oluşturduğunuz Hitab’ı tavada içine yağ koymadan arkalı önlü pişirebilir ve üzerine tereyağı sürebileceğiniz gibi yağda da kızartalabilir veya bulunduğunuz yerde taş fırına da gönderebilirsiniz.

Mutlaka Yerinde Tadın

Adıyaman’a gidilir de  çiğköfte yenmez mi? Adıyaman çiğköftesi öncelikle turşu ile birlikte sunuluyor. Yeni Nesil Adıyaman Çiğköfte Kenan Usta’nın çiğköftesi ise şehirde yiyebileceğiniz en lezzetli köfte, İster zeytinyağında bekletilmiş dürüme sarılı yiyin isterseniz turşularla birlikte, seçim size bağlı ama tat şahane.

Tatlı yemeden olmaz elbette. Her gün 25 çeşit baklava tatlının sunulduğu Adıyaman Tatlı Salonu şahane bir öneri. Deneyin, bayılacaksınız. Ben en çok halka tatlısını sevdim…

Taplama İçin Tek Adres: Öz-Pek

Taplama Adıyaman’ın vazgeçilmezi. Bir tür kete olarak tanımlanabilecek taplamayı dostlarınıza da tattırmak isterseniz, 1970’den bu yana varolan bir aile işletmesi olan Öz-pek’e gitmelisiniz.

Adıyaman mutfağı yemeklerine de göz atın.