Evde kendi yoğurtlarını, peynirlerini, kaymaklarını hazırlamak isteyenlerin ilk alması gereken malzeme çiğ süttür. Güvenilir ve temiz bir yerden temin edilen çiğ süt, 'pastörize edilmemiş süt' olarak da bilinir. Ancak çiğ sütü satın alırken güvenilir ve sağlıklı kaynaklara başvurmak gerekir. Çiğ sütün kullanım süresi, hazır süte göre daha kısadır. Bu yüzden en kısa sürede tüketilmeli veya süt ürünleri yapımında kullanılmalıdır. Peki, çiğ süt nasıl kaynatılır? İşte, çiğ süt kullanımı hakkında merak edilenler:
Çiğ süt, sütün pastörize edilmemiş ve işlenmemiş haline denir. Yani süt sağıldıktan sonra mutfaklardaki yerini alır. Hazır süt ise bir takım işlemlerden geçer. Bu yüzden çiğ süt satın alırken mutlaka güvenilir ve sağlıklı yerler tercih edilmelidir. Aksi takdirde sağlık açısından ciddi sorunlar ortaya çıkabilir.
Çiğ süt daha sağlıklı görünse de, 1-2 gün içerisinde tüketilmeli veya süt ürünleri yapımında kullanılmalıdır. Hazır sütlerin dayanıklılık süresi ise daha fazladır. 'Çiğ süt kaynatılmadan içilir mi? sorusu ise en fazla merak edilen sorulardan biridir. Çiğ süt kaynatılmazsa, kısa süre içerisinde zararlı organizmaların üremesine yol açar. Bu organizmaların oluşmasını önlemek için, çiğ süt mutlaka ısıya tabi tutulmalı, yani kaynatılmalıdır.
Hiçbir işlemden geçmemiş çiğ süt, tüm saklanma koşulları oluşturulduysa buzdolabında 2 gün muhafaza edilir. Eğer şartlar uygun değilse 1 gün içerisinde bozulmaya başlar. Bu yüzden çiğ süt bekletilmeden kullanılmalı veya tüketilmelidir. Çiğ süt sağıldıktan sonra oda sıcaklığında maksimum 6 saat bekletilmelidir. 6 saatten sonra süt bozulmaya başlar.
Çiğ süt 90 santigrat derecede en az 10-15 dakika kaynatılmalıdır. Süt, yoğurt veya peynir gibi süt ürünleri yapımında kullanılacaksa, kaynatma süresi değişkenlik gösterir. 'Çiğ süt kaynatıldıktan sonra kaç gün dayanır?' sorusu da merak konusudur. Çiğ süt kaynatıldıktan sonra oda sıcaklığında maksimum 12 saat dayanabilir. Kaynatılan çiğ süt buzdolabında 12-24 saat, havasız kaplarda ise 3-7 güne kadar dayanabilir.
Çiğ süt bozulmaya başladığında tadında ve kokusunda değişmeler olur. Sütte mandırayı andıran ağır bir koku varsa ve tadında acılık veya ekşime varsa bozulmuş demektir. Sütün kıvamında değişmeler varsa, topaklanıyorsa bozulmuş olma ihtimali oldukça yüksektir. Ayrıca renginde sararma veya koyulaşma varsa, bozulup bozulmadığını anlamak için bazı testler uygulayabilirsiniz.
Sütün kokusundan veya görünümünden emin olamıyorsanız, kaynatma testi uygulayabilirsiniz.
Kaynatma testi için; Bir cezvenin içerisine bir miktar süt koyun ve kaynatın. Kaynama noktasını geçen sütte bazı değişimler varsa, yağ-süt-su birbirinden ayrışıp farklı bir kıvamdaysa, süt bozulmuş demektir. Ve bozulan süt kesinlikle tüketilmemelidir.
Çiğ sütü kaynatmak için bir temiz bir tencerenin içerisine boşaltın. Sütü orta ateşte en az 15 dakika olacak şekilde kaynatın. Kaynayan sütü, sterilize edilmiş cam kavanozlara doldurun. Kavanozların kapağını sıkıca kapatın ve oda sıcaklığında soğuması için bekletin. Süt tamamen soğuduğunda, kavanozları buzdolabına kaldırın. Bu şekilde çiğ sütü 7 güne kadar muhafaza edebilirsiniz. Fakat yine de olabildiğince kısa sürede tüketmeye çalışın.
Çiğ sütü buzlukta saklamak mümkündür. Ancak dondurma işlemi sütün yağ ve suyunun ayrışmasına neden olur. Bu da sütün kıvamının ve tadının değişmesine yol açar. Eğer çiğ sütü çok uzun süre saklamak istiyorsanız, temiz poşetlere veya kaplara doldurarak hava almayacak şekilde kapatın. Ardından buzluğa yerleştirin. Çiğ sütü buzlukta 3 aya kadar muhafaza edebilirsiniz.
Çiğ sütten yoğurt yapmak için, ilk yapmanız gereken sütü temiz bir tülbent yardımıyla süzmektir. Süzme işleminin ardından sütü tencereye alın ve orta ateşte pişirin. Sütü 10 dakika boyunca tahta kaşıkla karıştırın. Süt fokurdamaya başladığında karıştırma işlemini bırakın ve 10 dakika daha kaynatın. Tencerenin kapağını kapatarak oda sıcaklığında bekletin. Soğuyan süte yoğurt mayasını ilave edin ve güzelce karıştırın. Üzerini kapatarak battaniye veya kalın örtülerle sarın ve mayalanması için oda sıcaklığında bekletin. Süt mayalandığında buzdolabına kaldırabilirsiniz. Daha detaylı bilgi için, ev yapımı yoğurt tarifine göz atın.
Çiğ süt ile peynir yapmak için ihtiyacınız olanlar, süt, limon veya sirke ve tülbent. Öncelikle çiğ sütü yoğurt yapımında olduğu gibi önce kaynatın. Kaynamaya başladığında içerisine limon suyu veya sirke ekleyerek kesilmesini sağlayın. Sütte oluşan küçük parçaları toplayın ve tülbentin üzerine alın. Tülbentin alt kısmına süzgeç, üzerine ise ağırlık yerleştirin ve fazla suyunun süzülmesi için bekleyin. Daha sonra afiyetle tüketebilirsiniz.
Daha detaylı bilgi almak için ev yapımı beyaz peynir, lor peyniri ve kaşar peyniri tarifine göz atabilirsiniz.
Çiğ sütten tereyağı yapmak için, sütü bir tencere içerisine alın ve kaynatın. Sütü her kaynattığınızda üzerinde kaymak şekline tortular birikecektir. Bu tortuları alın ve bir kabın içerisine koyun. Her kaynatma işleminden bir miktar kaymak elde edebilirsiniz. Kaymağın üzerine soğuk su ekleyin ve mikser yardımıyla çırpın. Karışımı çırptıkça su altta kalacak, tortular ise yoğun bir kıvam alacaktır. Koyulaşan tortuları başka bir kaba alın. İsteğe göre sarımsak, karabiber veya aromatik otlarla zenginleştirin. Karışımı soğuttuktan sonra afiyetle tüketebilirsiniz.
Şunlara da göz atın;