Zahter, özellikle Orta Doğu ve Akdeniz mutfaklarında oldukça sevilen ve kullanılan aromatik bir bitkidir. Bilimsel adı Thymbra spicata olan zahter, halk arasında "dağ kekiği" veya "taş kekiği" olarak da bilinir ve kekik türleriyle yakın akrabadır. Genellikle Doğu Akdeniz bölgesinde yetişir; Türkiye’de Hatay, Adana, Gaziantep gibi sıcak ve kuru iklimli bölgelerde doğal olarak bulunur.
Kendine has aroması ve tadıyla mutfaklarda baharat olarak kullanıldığı gibi, sağlık için de pek çok faydası olduğu bilinmektedir. Zahter, küçük, sivri uçlu yapraklara sahip, çok yıllık bir bitkidir. Bahar aylarında açan mor ya da pembe çiçekleriyle dikkat çeker ve kurak, taşlı toprakları seven bir yapıya sahiptir. Kekik ve mercanköşk gibi bitkilerle benzerlik gösterir; ancak aroması daha keskin, biraz daha baharatlıdır. Türkiye'de birkaç farklı zahter çeşidi bulunmaktadır, örneğin:
Zahter, mutfaklarda çeşitli şekillerde kullanılır. Özellikle kahvaltı sofralarında, salatalarda, yemeklerde ve baharat karışımlarında sıkça yer alır.
Zahter yaprakları, zeytinyağının içinde bekletilerek aroma kazanır. Bu karışım, kahvaltılarda ekmek banarak tüketilebileceği gibi, salatalarda veya makarnalarda lezzet verici olarak kullanılabilir. Zahterli zeytinyağı yapmak için, taze veya kuru zahter dallarını zeytinyağına ekleyip bir süre bekletmek yeterlidir.
Zahter, özellikle taze yaprakları ile yapılan yöresel bir salata olarak popülerdir. Taze zahter yaprakları, zeytinyağı, nar ekşisi, domates ve soğanla karıştırılarak hazırlanan bu salata, özellikle Hatay mutfağında sıkça görülür. Kahvaltılarda veya meze olarak tercih edilen zahter salatası, hafif acımsı ve aromatik tadıyla oldukça iştah açıcıdır.
Zahterin yaprakları kurutulduktan sonra çay olarak demlenebilir. Özellikle soğuk algınlığı dönemlerinde bal ile tatlandırılarak içilir. Sindirim problemlerine de iyi geldiği için yemek sonrasında tüketilebilir. Hazırlanışı oldukça basittir:
Bir tatlı kaşığı kurutulmuş zahteri bir fincan sıcak suya ekleyin. 5-10 dakika demleyin. Bal ile tatlandırarak tüketin.
Zahter, genellikle kurutulup öğütüldükten sonra baharat olarak kullanılır. Et ve tavuk yemeklerine, özellikle de ızgara ve kebaplara güzel bir aroma katar. Marine soslarında ve zeytinyağı karışımlarında kullanılarak yemeklere lezzet katılır. Ayrıca zeytin yağında bekletilerek zeytinle birlikte kahvaltılarda tüketilir.
Zahter, et ve tavuk marinasyonlarında sıkça kullanılır. Zeytinyağı, limon suyu, sarımsak ve zahter karışımı, etlerin yumuşak ve aromatik bir tat almasını sağlar. Özellikle mangal ve ızgara yemeklerinde, zahterin aroması yemeğe bambaşka bir lezzet katmaktadır.
Taze zahteri uzun süre saklamak zordur, ancak kurutulmuş hali oldukça dayanıklıdır. Taze olarak alındığında, demet halinde gölge bir yerde kurutulabilir ve sonrasında hava almayacak kaplarda muhafaza edilebilir. Serin ve karanlık bir ortamda, cam kavanozda veya kapalı bir kapta saklanması, aromasının uzun süre korunmasını sağlar.
Sonuç olarak zahter, hem sağlık için hem de mutfakta kullanılabilen çok yönlü bir bitkidir. Aroması ve tadıyla yemeklere hoş bir lezzet kattığı gibi, sindirim sorunlarından bağışıklık sistemini desteklemeye kadar pek çok fayda sağlar. Özellikle Türk mutfağında önemli bir yere sahip olan zahteri çeşitli şekillerde deneyebilir ve sofralarınıza farklı bir tat katabilirsiniz.
Şunlara da göz atın;