Azerbaycan mutfağı, sürekli doğal malzemelerin kullanıldığı ve çeşitliliğin çok olduğu bir mutfaktır. Avrupa ve Orta Doğu mutfaklarından izler taşıyan Azerbaycan mutfağında, yemekler yörelere göre farklılık gösterir. Ermeni mutfağıyla da benzerlikler gösteren Azerbaycan mutfağında, değişik pişirme teknikleri kullanılır. Özellikle pişirmek için kullanılan kap kacakların rolü çok büyüktür. Genelde etli, sebzeli yemekler, sütlü hamur işleri ve pilavlar çok ilgi görür. Azerbaycan mutfağında zeytinyağlı yemeklere pek yer verilmez. Azerbaycan Türkleri, boza, kefir, şalgam suyu, şerbet ve ayran gibi içeceklere de sofralarında yer verir. Çay, günlük hayatta çok önemli bir yere sahiptir.
Azeri mutfağında özel günler ve bayramlarda çok çeşitli yemekler yapılır. Nevruz'da semeni, Hızır Nebi bayramında kuvut ve bebeklerin dişi ilk çıktığında kavurga hazırlanır. Nevruz'da hemen her yöre kendine has pilavını hazırlar. Şeki'de kestaneli tavuklu pilav, Bakü'de dereotlu süyud pilav, Şamahi'de turşu kavurmalı pilav yapılır. Nişanlarda tatlı, düğün ve sünnetlerde ise dolma, kebap, aş gibi soğuk yiyecekler ikram edilir.
Azerbaycan mutfağının en sevilen çorbalarının başında, dovga çorbası gelir. Pazı, pirinç, nane, maydanoz, kişniş, nohut ve yoğurt ile hazırlanan bu çorba, başlangıç olarak sunulur. Ortalama 45 dakikada sofralardaki yerini alır.
Kemiksiz dana eti, barbunya, domates, patates ve kuru erik ile hazırlanan lobya çorbası, kış aylarında tüketilir. Uzun süre pişirilen çorba, özellikle kalabalık sofralarda ikram edilir.
Azerbaycan mutfağı denildiğinde ilk akla gelenlerden biri de qutab'dır. İnce ince açılan hamur, yeşil soğan, ıspanak, dereotu ve kuzu kulağı ile doldurulur. Ay şeklinde kapatılan hamur, sacın üzerinde pişirilir.
Yapımında kuru kayısı, kuru üzüm, kuru erik, kestane, kuzu eti ve zerdeçal kullanılan şah pilavı, hazırlaması zor olsa da, çok lezzetli bir pilav çeşididir. Özel günlerde servis edilen bu pilavın dışı lavaş ile sarılır.
Lenkeran şehrinin meşhur yemeği olan levengi, sazan dolması olarak olarak da bilinir. Levengi yapımında isteğe göre balık yerine tavuk da kullanılabilir. Kuru erik, üzüm ve cevizle doldurulan balık, fırında veya tandırda pişirilir.
Gürze, Azerbaycan mantısı olarak da bilinir. İç harcında kıymalı soğan kullanılan bu mantı, uzun ince bir şekilde sarılır. Suda haşlandıktan sonra sarımsaklı yoğurt ile birlikte servis edilir.
Azerbaycan'ın en sevilen et yemeği, piti kebabıdır. Kuşbaşı et, yufka ve nohut ile hazırlanan bu kebap, pul biberli yoğurt ile birlikte servis edilir. Et yumuşayana kadar pişirilmelidir. Şeki şehriyle özdeşleşen piti, bazı yörelerde patates, kuru etik ve domatesle zenginleştirilir. Azerbaycan mutfağında piti kebabı, özel güveçlerde 7-8 saate yakın pişirilir.
Bir çörek çeşidi olan qoğal, misafir ağırlarken sunulan ikramlıklardan biridir. İç harcında un, zerdeçal, kimyon ve karabiber kullanılır. Rulo şeklinde sarılan qoğal, 30 dakika pişirildikten sonra sıcak sıcak servis edilir.
Pip ağacının yapraklarıyla hazırlanan bu dolma, kıyma, pirinç, kişniş ve dereotu ile doldurulur. Tencerede piştikten sonra, yoğurtla birlikte servis edilir.
Azerbaycan mutfağında yaprak sarmanın içinde mutlaka kıyma kullanılır. Klasik yaprak sarmayla benzer şekilde hazırlansa da, üzüm yaprakları bohça şeklinde sarılır. Yoğurtla birlikte servis edilir.
Soğan, nar, zencefil, zerdeçal ve yumurta ile hazırlanan narnumru, genellikle kahvaltılarda tüketilir. Ortalama 30 dakika içinde sunulur.
Maydanoz, dereotu, ıspanak, semizotu, pazı, kişniş ve baharatlarla hazırlanan kükü, bir omlet çeşididir. Azerbaycan, İran ve Orta Doğu mutfağında tüketilen kükü, 30 dakikalık pişirme süresinin ardından sıcak sıcak servis edilir.
Daş köfte ismiyle de bilinen bozbaş köftesi, kıyma, biftek, bezelye, pirinç ve tarhun kurusu ile hazırlanır. Sulu köfteye benzeyen bu yemek, akşam menülerinde kendine yer bulur.
Azerbaycan mutfağıyla özdeşleşen umak helvası, un, su ve tereyağı ile hazırlanır. Şerbeti için pudra şekeri ve su kullanılır. Özellikle kalabalık sofralarda servis edilir.
Türk baklavası ile benzerlik gösteren pakhlava, hamur, ceviz, kakule ve şerbet ile hazırlanır. Şerbet döküldükten sonra 10 dakika daha pişirilir. Özellikle bayramlarda ikram edilen tatlılardan biridir.
Badem, kakule ve hamur ile hazırlanan badambura, Nevruz'da hemen her mutfakta pişen bir hamur işi tarifidir. Üzerine pudra şekeri dökülerek servis edilir.
Nevruz'un önemli gelenekleri arasında yer alan şekerbura, ceviz, kakule ve şekerli harç ile doldurulur. Özel aparat veya çatal ile şekil verildikten sonra fırında 25 dakika pişirilir ve sıcak sıcak servis edilir.
Şunlara da göz atın;