Tıp dilinde skabies olarak tanımlanan uyuz, uyuz böceği olarak adlandırılan akarın neden olduğu bulaşıcı bir deri hastalığıdır. Gözle görülemeyen uyuz böcekleri, cilde girdikten sonra bu hastalık başlar. Cildin üst katmanlarında tüneller açarak ilerleyen böcekler, ortalama 4-8 hafta kadar yaşar. Bu süre içinde ciltte açılan tünellerde yumurta bırakır. Bu durum ciltte şiddetli kaşıntıya yol açar. Tedavi edilmemesi halinde yara, enfeksiyon ve ciltte döküntü riskini geliştirir. Özellikle parmak araları, dirsek, bilek, ayak, göbek çevresi ve koltuk altında kaşıntıya neden olur. Toplu yaşanan yerlerde, kişiden kişiye çok kolay bir şekilde bulaşır.
Özellikle sonbahar ve kış aylarında artış gösteren bu hastalığa, okul, hastane, kışla, bakım evi gibi yerlerde çok daha sık rastlanır. Aile bireyleri arasında da kolayca bulaşır. Hastalık yalnızca ten teması ile değil, ortak kullanılan yatak, havlu, çarşaf ve kıyafetlerle de taşınır. Çünkü uyuz böcekleri insan vücudu dışında 1-2 gün yaşayabilir. Her yaş ve cinsiyetten kişide görülen bu hastalığın hayvanlardan insana bulaşması da olasıdır. İnsandan insana bulaştığı durumlarda ilk belirtilerin ortaya çıkması 2-6 haftayı bulabilir. Hayvanlardan bulaşan türlerin belirtisi ise 1-3 saat içinde ortaya çıkar. Ayrıca hayvandan insana geçen uyuz böcekleri deri içine giremez ve kısa sürede ölür. Bu yüzden insandan bulaşan türleri daha yaygındır.
Uyuz hastalığı genelde dirsek, bilek, koltuk altı, bel, genital bölge, el ve ayak parmak aralarında kaşıntıya yol açar. Çocuklarda yüz, avuç içi, kulak arkası ve ayak tabanında da kaşıntı oluşabilir. Böceklerin deride açtığı tüneller gözle görülebilir. Bu yüzden aşağıdaki belirtiler görüldüğünde, en kısa zamanda doktora başvurulmalıdır.
Uyuz hastalığı tanısı konduktan sonra doktor, genelde losyon ve kremlerden oluşan bir tedavi planlar. Bu kremler, gece saatlerinde boyundan aşağı doğru tüm cilde uygulanır ve sabah kişinin duş alması gerekir. Bazı durumlarda doktor, semptomları hafifletmek için ek ilaçlar da verebilir.
Uyuzdan korunmanın en iyi yolu, uyuz olan kişi ile cilt temasından kaçınmaktır. Ayrıca uyuz bulaşan kişinin eşyaları yıkanmadan kullanılmamalıdır. Bu eşyalar, 60 derece sıcak suyla yıkanmalıdır. Yıkanamayan eşyalar ise çok iyi bir şekilde süpürülmeli ve temizlenmelidir. Temizlik esnasında cilt açıkta bırakılmamalı, mutlaka eldiven kullanılmalıdır. Aile bireylerinden birine uyuz tanısı konduğunda, ailenin diğer üyeleri de doktora giderek sağlık kontrollerinden geçmelidir. Özellikle günlük hayatta çok sık kullanılan eşyaların kişiye özel olması ve ortak eşya kullanılmaması da önleme konusunda yardımcı olabilir.
Şunlara da göz atın;