Son yıllarda sağlık açısından önemi daha iyi ortaya çıkan mucizevi bitki soya fasulyesi, Asya halkının beslenme alışkanlığında vazgeçilmez bir besin olarak yer alıyor. Yaklaşık 5 bin yıl önce Doğu Asya ovalarında keşfedilen soya, bugün sadece vejetaryen beslenme düzeninde değil, dünya mutfaklarında da önemli bir yere sahip. Büyüklük ve şekline göre uzun, yuvarlak, oval olan soya fasulyesi, hafif esmer ya da sarı renklidir. Mayıs ortasında ekilen soya, Eylül ya da Ekim aylarında toplanır.

Soyanın Faydaları Nelerdir?

1. Düşük yağlı ve soya bazlı beslenen Japonlarda kalp hastalıklarının çok az görülmesi, kalp hastalıkları ve soya ilişkisini gündeme getirdi.
2. Soya çeşitlerinin kan lipid seviyeleri üzerindeki etkisi de araştırıldığında soyanın kolesterol seviyesinin düşüşünde önemli bir rol oynadığı ortaya çıktı.
3. Menopoz konusunda yapılan araştırmalar da, soyanın kemiklerin güçlenmesinde etkili olabileceğini gösteriyor.
4. Erkekler açısından da umut veren gelişmeler oldu; Soyanın yapısında bulunan 'genistein' adlı bileşenin, prostat tümör hücrelerinin büyümesini önlediği keşfedildi.
5. Yüksek oranda protein içerir. Bu yüzden vegan ve vejetaryen menülerinde önemli bir yere sahiptir.
6. Omega 3 yağları, doymamış yağ, B vitamini, çinko ve demir içerir.
7. İlaç, kağıt, gübre ve yağ endüstrilerinde de kullanılır.
8. Kilo vermeye destek olur.
9. Metabolizmayı hızlandırır.
10. Bazı kanser türlerine karşı olumlu etkileri mevcuttur.

Soya Ürünleri Nelerdir?

Soya fasulyesinden doğal olarak yararlanıldığı gibi soya filizi, soya sütü, soya eti, soya yağı, soya unu ve tofu olarak da tüketiliyor. Bunların dışında tempeh, miso, soya kepeği ve soya sosu dünya mutfaklarında kullanılan diğer soya ürünleri.

Soya fasulyesinin kavrulup öğütülmesiyle elde edilen soya unu, yüksek nitelikli protein açısından zengin olmakla birlikte; mükemmel bir demir, kalsiyum ve B vitaminleri kaynağı. Nişastası az olduğundan mayalı ürünlerde toplam unun yüzde 20'si oranında un kullanılmalı. Pişirme ve kızartma sırasında hamurun su tutma özelliğini de artırdığından, elde edilen ürünler daha nemli oluyor. İçeriğindeki yağ, lif ve şeker; ortaya çıkan ürünün iç kısmına yumuşaklık veriyor. Yapısındaki çözünür protein, bol yağda kızartılan ürünlerin yağ çekme oranını azaltıyor.

Soya Nerelerde Kullanılır?

1. Soya unu: Keklerde soya unu kullanıldığında yumurta ve süt miktarını azaltmak gerekir. Soya unu muhallebi, pasta, kek ve erişte yapımında kullanılabilir.
2. Soya sütü: Çin ve Japonya'da taze olarak tüketilen soya sütü yüzlerce yıldan beri uygulanan basit bir teknikle elde ediliyor. Islatılıp pişirilen soya fasulyelerinin öğütülüp bastırılarak sütünün çıkarılması yoluyla günlük olarak hazırlanıyor. Siz de aynı yöntemle soya sütü elde edebilirsiniz ve içecek olarak tüketebileceğiniz gibi milkshake, dondurma ve kremalı çorbalarda kullanabilirsiniz.
3. Soya filizi: Ülkemizde de yaygın olarak kullanılan soya filizi genellikle çiğ olarak tüketiliyor. Soya filizi alırken fasulyesi kopmamış olanları seçin ve kısa sürede tüketin. Son yıllarda özellikle vejetaryenlerin tercih ettiği soya eti, soya ya da tofudan elde edilir. Büyük aktarlarda bulabileceğiniz soya etini, kırmızı ve beyaz ete alternatif olarak tüketebilirsiniz.
4. Soya yağı: İdeal bir bitkisel yağ olan soya yağı, hafif tatlı ve kokusuz bir yağdır. Duman verme ısısı (230 derece) yüksek olduğundan, yüksek ısılarda kızartma yapmak için uygundur.
5. Soya loru: Soya loru olarak da bilinen 'tofu', nagari adlı bir maddenin soyayla karıştırılmasıyla elde edilir. Tofu, donmuş yağ açısından fakir olup kolesterol içermez. Genel olarak ne kadar yumuşaksa, yağ oranı da o denli düşüktür. Sodyum kısıtlaması olan diyetler için iyi bir alternatiftir. Vakumlu paketlerde aldığınız tofuyu yemeden önce bir müddet suda bekletin ve 1 hafta içinde tüketin.
6. Tempeh: Diğer soya ürünlerinden tempeh, haşlanmış soya fasulyesi ile pirinç ya da darının karıştırılmasıyla hazırlanır. 24 saat bekletilen karışım aslında geleneksel bir Endonezya yemeğidir.
7. Miso: Soya fasulyesi, pirinç ya da arpa, tuz ve bir çeşit bakteri kültüründen oluşur. Miso çorbası, Japonya'da özellikle kahvaltı ve öğle yemeklerinde içilir.
8. Soya sosu: Son yıllarda çok fazla tükettiğimiz soya sosu ise mayalanma işlemi sonucu elde edilir. Mayalanma 'köji' adı verilen bir bakteri ile başlar. Soya sosundan özellikle tavuk ve kırmızı et yemeklerinde yararlanacağınız gibi bazı sosların yapımında da kullanabilirsiniz. Patates yemekleri ve türlü gibi çeşitlere de farklı bir lezzet katar.

Soyanın Zararları Nelerdir?

Soyanın aşırı tüketilmesi, ciddi sağlık problemlerine yol açabilir. Bu yüzden mutlaka ölçülü kullanmak gerekir. Ayrıca soya, alerjik reaksiyonlara ve hazımsızlığa da yol açabilir. Özellikle kronik rahatsızlığı olan kişilerin, hamilelerin, emziren annelerin ve alerjik bünyeye sahip olan kişilerin, soya ürünlerini kullanmadan önce mutlaka doktora danışması gerekir. 

Soyayla Yapılan Tarifler

1. Soya soslu karışık sebze sote
2. Soya soslu fırında tavuk
3. Soya fasulye pilaki
4. Soya soslu ve susamlı salata
5. Soyalı pilav

Şunlara da göz atın;

1. Gilaburunun faydaları ve zararları
2. Muskat ne işe yarar?
3. Chia tohumu nasıl kullanılır?
4. Kinoa nasıl yenir?
5. Gingko bilobanın faydaları ve zararları