Ayurveda, geçmişi 5000 yıl öncesine dayanan, bilinen en eski sistematik Tıp Bilimidir. Sanskritçe 2 kelimenin bileşiminden oluşur. Ayur=Yaşam, Veda=Bilim, sanat. En eski kitabı Charak Samhita’dır. Ayurveda tıp sisteminin temel amacı, sağlıklı, 30 yaşlarındaki performansla uzun bir yaşam sürmek. 

Ayurveda’ya göre herkes benzersizdir. Herkesin içinde evrenin bir özeti vardır. Herkesin benzersizliğini Tridosha Teorisi ile ortaya koyar. 

Evreni oluşturan 5 temel prensip; Hava, Boşluk, Ateş, Su, Toprak 

3 ana başlı (Dosha)k altında toplanır: Vata, Pitta ve Kapha. 

1. Vata, tüm hareketlerden sorumlu kuvvet
2. Pitta, tüm işletim sistemlerinden sorumlu kuvvet
3. Kapha da, tüm yapılardan sorumlu kuvvettir. 

Tüm canlılarda bu 3 kuvvet de vardır ama değişik oranlardadır. Yani kimse kimseye benzemez. Doğuştan gelen ve ömür boyu değişmeyen bu yapıya Prakruti denir. Vikruti ise artmış, dengesizleşmiş olan kuvvettir. Dengelenmez ise hastalıkları oluşturur. O nedenle Ayurvedik tekniklerle dengelenmesi gerekir ki hastalıklar oluşmasın ya da kökten tedavi edilsin. Ayurvedik yaşam, Ayurvedik Tıp Fakültesinde ayrı bir ana bilim dalı olan yani çok çok önem verilen bir konudur. 

Bu ana bilim dalının Swasthavitta. Burada tavsiyeler kişinin Prakruti’si (Beden tipi) ve Vikruti’sine göre verilir. Bu tavsiyeler neredeyse yaşamdaki her şeyi kapsar. 

Yapıya göre mevsime ve günün saatlerine göre yiyecek içecek seçimleri, uygun baharatlar, uygun çaylar, kişisel bakım ürünleri hazırlığı ve kullanımı, takı olarak kullanılacak uygun taş ve metaller, uygun parfümler, masaj yağları, aromalar, aromaterapi, uygun Yoga Asanaları, Pranayama, Meditasyon tavsiyeleri, kıyafet kumaşları ve renkleri, yani yaşamınızın her noktası ile ilgili size uygun tavsiyelerle sizi fiziksel, psikolojik ve sosyal olarak mutlu ve sağlıklı tutmayı amaçlar.

Ayurvedik Beslenmenin Amacı Nedir? 

1. Ayurvedik beslenmede temel amaç: zehirlenmeden ve Doshalarımızın dengesini bozmadan beslenmektir.
2. Ayurvedik beslenmeyi uygulamak için sadece Prakruti’nizi bilmek yetmez, Vikruti’nizi yani sorunlarınızı da bilip onu dengeleyecek ürünleri ve zamanları belirlemeniz gerekir.
3. Günün saatlerine ve mevsime dikkat etmeniz gereklidir.
4. Ayurvedik beslenmeyi elinizden geldiğince uygulamak zehirlenmeden ve psikolojiniz daha dengeli olarak yaşamanıza yardım eder. Böylece organlarınız yorulmadığı için daha uzun ömürlü olur.
5. Bağışıklığınız güçlü olacağı için kolayca hasta olmazsınız. Lenf kanallarınızın tıkanıklığı az olacağı için pandemilerden etkilenme riskiniz azalır.
6. Ayurvedik yaşama doğru bir şekilde başlamanın yolu hem doğuştan gelen ve yaşam boyu değişmeyecek olan Beden Tipi(Prakruti)’nizi öğrenmek hem de Vikruti’nizi(sorunları) öğrenmektir. 

Benim Hindistan’daki profesörlerimin hep söylediği gibi, Ayurveda’da doğru bilinen yanlışlar var. 

Ayurveda ile ilgili kitaplarda genellikle beden tipinize göre beslenme önerilir. 

Örneğin; “sen Pitta dominantsın, şu meyveleri yiyebilirsin, şu meyvelerden uzak duracaksın” denir. 

Bu doğru değil. Yoksa zaten çok kısıtlayıcı ve sinir bozucu yaşam önerileri olurdu. Ayurveda, doğru zaman ve doğru yöntemlerle her şeyi yiyebileceğinizi söyler. Zaten bu nedenle ismi Yaşam Sanatı/Bilimi anlamındadır. 

Bu nedenle, Ayurvedik beslenmede bütün yiyecekler vardır. Benimle görüştüğünüzde, size neyi ne zaman nasıl yerseniz sizin için en iyi etkinin oluştuğunu öğretiyorum. 

Ayurvedik Tıp sisteminde birçok yiyecek ve beslenme sınıflandırması var. 

En temellerinden biri yiyeceklerin fiziksel ve psikolojik etkilerine göre size zararlı veya az zararlı olacaklar tarzındaki sınıflandırması.

Bunlar: Tamasik, Rajazik ve Satvik beslenme. 

1. Tamasik yiyecekler; Zihin berraklığını azaltır, depresif yapar, gerginleştirir, vs 

Tamasik yiyecek örnekleri: Konserveler, çok nişastalılar, baharatsız etler, çok koruyucu içerenler, beyaz şeker, beyaz un 

1. Rajazik yiyecekler; Vata ve Pitta’yı artırabilir, stres, yorgunluk, irritasyon, uykusuzluk yapabilir. 

Rajazik yiyecek örnekleri: Baharatlı etler, fazla patates, brokoli, karnabahar, alkoller, toz tuzlular, ekşi krema, 

1. Satvik yiyecekler; Hafif ve sağlıklı beslenme demektir, bedeni temizler, zihni dengeler. 

Satvik yiyecek örnekleri: Taze sebze ve meyveler, süt, ayran, zeytinyağı, hindistan cevizi yağı, bal, şeker kamışı şekeri 

Bu bilgilerden de anlayacağınız gibi Ayurvedik tıp sistemi beslenmeye çok farklı bakıyor. Batı sistemlerinde gördüğümüz sınıflandırmalara ve beslenme yöntemlerine hiç benzemiyor.

Ayurvedik beslenmede temel amaç, zehirlenmeden beslenmek. Yiyecekleri fiziksel ve psikolojik dengenizi bulmak ve tedavi olmak için kullanıyorsunuz. 

Ayurveda’da çok güzel bir söz vardır: Eğer beslenmeniz iyiyse ilaca ihtiyacınız olmaz, eğer beslenmeniz kötüyse ilacın faydası olmaz. 

Yazı: Ayurveda Uzmanı Dr. Buğra Öktem