Yediğimiz naneli bir şekerin ardından ağzımızın ferahladığını, neredeyse buz gibi bir etki yarattığını hissederiz. Bu durum o kadar yaygın ki, mentollü ürünlerin "ferahlatıcı etkisi" neredeyse tartışılmaz kabul edilir. Ancak bu ferahlık hissi aslında ağzımızın fiziksel olarak soğumasından değil, beynimizin kandırılmasından kaynaklanıyor.
Bu serinlik hissinin arkasındaki gizli kahraman, nanenin içinde bulunan mentol maddesidir. Mentol, dilimizde ve ağız içimizde bulunan TRPM8 reseptörleri adı verilen özel sinir hücrelerini uyarır. Bu reseptörler normalde çevredeki sıcaklık düştüğünde, yani soğuk bir şey yediğimizde ya da nefes aldığımızda aktif hale gelir. Ancak mentol, herhangi bir sıcaklık değişimi olmadan da bu reseptörleri harekete geçirir.
Sonuç? Beynimiz kandırılır ve ağzımızda serin bir esinti varmış gibi hissederiz. Gerçekte ise sıcaklık değişmemiştir. Bu yüzden mentollü sakız çiğnerken su içmek buz gibi bir şok etkisi yaratır. Çünkü beyniniz zaten “soğuk var” sinyalini almışken gerçek soğukla karşılaşınca etkisi daha da artar.
Bilim insanları bu durumu "termal illüzyon" yani sıcaklıkla ilgili bir algı yanılsaması olarak tanımlar. Aynı prensip, acı biberin içindeki kapsaisin maddesinde de görülür ama bu kez sıcaklık hissi yaratır.
Şunlara da göz atın: