Kalburabastı nedir? Adı nereden geliyor? İşte Kalburabastı'nın kısa tarihçesi

Şerbetli tatlılar Osmanlı mutfağından bugüne Türk yemek kültüründe hep ayrı bir yere sahip oldu. Bayramlarda, özel günlerde şerbetli tatlılar hep vazgeçilmez lezzetler arasındaydı. Bu tarifler arasında kalburabastı tarifi de var. Peki, kalburabastı tarifi nedir? Bu makalede bu sorunun yanıtlarına bakıyoruz. Tarifle ilgili bilinenler şöyle:

Kalburabastı Nedir?

Kalburabastı tarifi Türkiye'de hurma, halbur tatlısı, Aksaray şeker böreği; dünyada ise Hurmašice" veya "Hurme" gibi adlarla da bilinir. Osmanlı mutfağından bugüne yapılan bir tarif olmuştur. TDK'de kalburabastı tarifinin anlamı şöyle paylaşılır: "Beze biçimine getirilmiş hamur parçasının yassılaştırılıp ortasına ceviz içi ve yağ konarak fırında pişirilen ve piştikten sonra üzerine soğuk şeker şerbeti dökülen bir tatlı türü".

Kalburabastı Adı Nereden Geliyor?

Kalbur  "iri taneli maddeleri elemek için kullanılan büyük delikli veya seyrek telli elek"tir. Kalburabastı tatlısının üzerinde "kalbura bastırılarak şekil verildiği için" gözenekler bulunur ve adı da işte kalbura bastırılarak yapılmasından gelir.

Mehmet Kamil'in Yemek Kitabından Bugüne

Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye-i Şâhâne hocalarından Mehmed Kâmil’in (ö. 1844'ten sonra) yazdığı ve 1844’te taşbaskı halinde yayınlanan ilk yemek kitabı olan Melceü’t-Tabbâhîn'de de Kalburabastı tarifi yer alır. Tarif bu ilk yemek kitabında 'hurma' olarak adlandırılır ve yapımı şöyle anlatılır:

"Tarîk-i tabhı: Yarım kıyye miktarı dakîk-i hâstan eleyip vasat kepçe ile bir kepçe erimiş rûgan-ı sâde ve kabul ettiği kadar durulmuş küllü su ve az tuz ile gereği gibi yoğurup el ile oklava gibi uzatıp hurma miktarı bıçak ile kestikten sonra tek tek ince çubuklu sepet üstünde yuvarlayıp kızgın yağda kızartıldıkça kepçe ile çıkarıp kıvamlıca kaynar asel veya şeker içine atıp bir miktar durdukta yine çıkarıp tabağa nizamiyle istif ve tenâvül buyrula..."

Tarifteki kıyye ifadesi 1,282 kg anlamına geliyor.

Kalburabastı Tarifi

Türkiye'de Aksaray'dan Amasya'ya, Şanlıurfa'dan, Sivas'a farklı illerde Kalburabastı tariflerini görmek mümkün. İşte farklı illerden kalburabastı tarifi:

Aksaray Usulü Kalburabastı: Aksaray Şeker Böreği

Aksaray Şeker Böreği coğrafi işaret almış bir lezzettir ve yukarıda da bahsettiğimiz gibi kökeni Osmanlı mutfağına kadar gider. Aksaray Şeker Böreği tarifi 2021 yılından itibaren tescil edilmiş bir tariftir. Kalburabastı adıyla da bilinir. Aksaray Şeker Böreği'nde kuyruk yağı, tereyağı, margarin, buğday unu, yoğurt, yumurta, kabartma tozu ve ceviz içi kullanılır. Oval biçimindeki hamur, kalbura bastırılarak şekil verilir. Bu şekilde yapıldığı için yüzeyi gözenekli olur. Aksaray kalburabastı tarifi kız isteme merasimleri, mevlitler, düğünler, bayramlarda ikram edilir. Tok tutma özelliği vardır bu nedenle Ramazan bayramlarında da tercih edilir.

Aksaray Usulü Kalburabastı Tarifi İçin Tıklayın.

Şanlıurfa Halbur Tatlısı

Şanlıurfa'da kalburabastı tarifi Halbur Tatlısı olarak bilinir ve Kültür Bakanlığı'nın sitesine göre tarifi şöyledir:

Malzemeler (6 Kişilik)

1. 1 kg paket un
2. 1 paket yağ
3. 2 yumurta
4. 2 yemek kaşığı sirke veya limon suyu
5. 1 bardak sadeyağ
6. Şerbeti
7. 3 su bardağı toz şeker
8. 3 su bardağı su
9. ½ su bardağı limon suyu

Yapılışı: Tepsiye boşaltılan un, bir tutam tuz ve kabartma tozuyla karıştırılır, bir tavada dağlanan yağın üzerine boşaltılır. Biraz kaşıkla sonra da el ile, çiğköfte gibi yoğrularak birbirine iyice karıştırıldıktan sonra ortası açılarak iki yumurta, sirke veya limon suyu dökülüp azıcık suyla katı bir hamur yoğrulur. Ceviz büyüklüğünde alınan hamurlar halbur (veya bir süzgecin) sırtında parmak yardımıyla basılarak yuvarlanır, hurma şekli verilir. Yağda kızartılıp daha önceden tencerede hazırlanmış ve soğumuş olan üç su bardağı şeker, üç su bardağı su ve limon suyundan oluşan şeker balının içine atılır. Canına çekince servis tabağına alınır.

Amasya Usulü Kalburabastı

Amasya'da kalburabastı tatlısına "Halbur tatlısı" da deniliyor. Kültür Bakanlığına göre tarifi de şöyledir:

1. 200 gr tereyağı
2. 2 yumurta
3. 1 tutam tuz
4. 2 kaşık yoğurt
5. 1 su bardağı ceviz
6. 1 paket kabartma tozu
7. 1 paket vanilya
8. Şerbet için:
9. 1,5 kg. toz şeker
10. 1 litre su
11. Yarım limon suyu

Yapılışı: Unun ortası havuz yapılır. Yağ, yumurta, tuz, yoğurt, vanilya ilave edilip yoğrulur. Hamur kulak memesi yumuşaklığına getirilir. Yumurta büyüklüğünde hamur alınır, arasına ceviz konularak, kalbur arkasında elle döndürülerek şekil verilir. 150 derecede 30-35 dk pişirilir. Piştikten sonra üzerine kaynatılıp soğutulan şerbet dökülür.

Sivas Usulü Kalburabastı

1. 250 g yağ
2. 1 yemek kaşığı yoğurt
3. 1 yumurta
4. 1 paket vanilya
5. 3 su bardağı un
6. 1 paket kabartma tozu
7. 1 su bardağı iri kırılmış ceviz

Yapılışı: Şerbeti için, su ve toz şekeri geniş bir tencereye alıp kaynatın. Limon suyunu ekleyip ocaktan alın ve soğumaya bırakın.250 g Bizim Yağ, yoğurt, yumurta ve vanilyayı geniş bir yoğurma kabına alıp karıştırın. Un ve kabartma tozunu ilave edip yoğurun. Hamurun üzerini streç film ile kapatın ve buzdolabında 30 dakika dinlendirin. Dinlenen hamura cevizleri ilave edip tekrar yoğurun. Hamurdan ceviz büyüklüğünde parçalar kopartın. Rendenin kalın tarafına bastırarak elips şekli verin. Kalburabastıları yağlı kağıt serili fırın tepsisine dizin. Önceden ısıtılmış 180 derece fırında kızarana kadar yaklaşık 40 dakika pişirin. Kızaran kalburabastıları bir servis tabağına alın. Üzerine soğuyan şerbetten dökün. Kalburabastılar şerbeti tamamen çekince servis yapın.

Şunlara da göz atın;

1. Köstebek pasta adı nereden geliyor?
2. Volovanın tarihçesi
3. Etimek nedir?
4. Böreğin tarihçesi
5. Lazanyanın tarihçesi