Sütlaç, süt, şeker ve pirinçten oluşan ve günümüze kadar ulaşmayı başaran en eski tatlılardan biridir. Osmanlı mutfağında ortaya çıkan bu tatlı, hem tencerede, hem de fırında pişirilir. Kıvamı ve içine eklenen malzemeler ise damak tadına göre değişiklik gösterir. 15. yüzyılda ''sütlü aş'' olarak isimlendirilen tatlı, günümüze sütlaç olarak gelmiştir.
Sütlacın, midesi rahatsızlanan bir kişiye süt, şeker ve pirinç karışımıyla bir tatlı hazırlanmasıyla ortaya çıktığı düşünülmektedir. İçinde süt olduğu için şifalı görülen bu tatlıya sütlü aş denir. Ancak daha öncelerde Divanü Lugati't Türk'te kullanılan ''uwa'' sözcüğünün sütlacın atası olduğu düşünülüyor. Bunun sebebi uwa kelimesinin kitapta, soğuk bir şekilde yenen bir tür pirinç yemeği şeklinde tanınmasıdır. Sütlacın tam olarak nasıl ortaya çıktığı bilinmese de, 15. yüzyılda tıp kitaplarında da adı geçiyor.
Sütlaç, zaman içinde Batı mutfaklarında da yerini almaya başlamış ve Osmanlı dışında ilk kez İtalya'da denenmiştir. İtalyanlar sütlacı riso turchesco yani, Türk usulü pirinç olarak tanımlamış. Sonrasında sütlaç, Ferrara dükü 2. Ercole d'Este ile Fransa Kralı 12. Louis'nin kızı Renée of France'ın düğününde konuklara ikram edilerek dünyaya yayılmaya başlamıştır. O dönemlerde şeker fiyatlarının yüksek olması, sütlacın aslında bir sosyete tatlısı olduğunun göstergesidir.
Dönemin ünlü aşçısı İtalyan Cristoforo di Messisbugo, 1549 yılında yazdığı kitapta sütlaçtan bahsetmiş ve ''Pirinç, süt ve şekerle yapılan Türk usulü pirinç çorbası'' olarak tanımlamıştır. Aşçının çorba demesi nedeniyle o dönemlerde sütlacın daha sulu bir kıvama sahip olduğu ve sıcak içildiği düşünülüyor. O dönemlerde yapılan sütlaçlarda şeker doğrudan tatlının içine konulmuyor, bunun yerine üzerine serpiliyordu.
16. yüzyıla baktığımızda İtalyan kaynaklarında sütlaç ''Şeker, süt, pirinç, gül suyu ve tarçın kullanılarak hazırlanan yemek'' olarak tanımlanıyor. Yani, sütlaç eski dönemlerde farklı malzeme ve kıvamlarda hazırlanıyor. Dönemin koşulları değiştikçe, sütlaç bugünkü haline evriliyor ve günümüzde en sevdiğimiz tatlılardan biri oluyor.
Osmanlı'dan miras kalan bu tatlı, günümüzde Batı ve Kuzey Avrupa ülkelerinde de tüketiliyor. Özellikle İskandinavya ülkelerinde kavrulmuş badem ve tarçın eklenerek yılbaşı gecelerinde servis ediliyor. Ülkemizde ise hem tencerede, hem de fırında pişirilen sütlaç, orijinal tariflere göre sübye ile kıvamına kavuşturuluyor.
Bu kadar bahsetmişken, tarifi vermemek olmaz elbette: Gerçek sütlaç tarifi;
Şunlara da göz atın;