Şeker, günlük hayatta hemen her yiyeceğin içinde bulunan bir besindir. Şeker türleri, temel olarak 2'ye ayrılır. Bunlardan birincisi doğal şekerler, ikincisi işlenmiş şekerlerdir. Doğal şekerler bitki ve meyvelerin yapısında bulunan karbonhidrat türüdür. Bunlar glikoz, fruktoz, galaktoz olarak farklı türlere ayrılır. İşlenmiş şekerler ise tatlı yapımında kullanılan beyaz şeker, esmer şeker ve yüksek fruktozlu mısır şurubudur. Vücutta fazla miktarda şeker dolaşması, tehlikeli bir durumdur.
Doğal şekerler içinde en temel şeker türü glikozdur. Bitki, sebze ve meyvelerin yapısında glikoz bulunur. Glikoz, insan vücudu için iyi bir enerji kaynağıdır. Yüksek enerji gerektiren durumlarda vücut, enerji ihtiyacını glikozdan karşılayamazsa, farklı enerji kaynaklarını devreye sokar. Glikoz, diğer şekerlere göre en az tada sahiptir.
Meyve şekeri olarak da bilinen fruktoz, meyvelerde ve balda bulunur. Glikoza oranla 2 kat daha tatlıdır. Şeker kamışında, yüksek miktarda glikoz ve fruktoz bulunur. Meyve sularının fruktozu da yüksektir. Hücrelerde toksik etkisi olacak şekilde birikmeye başlayan fruktoz nedeniyle kişide fruktoz intoleransı gelişebilir.
Bitkilerde hücre duvarı bileşenleri bulunur ve hücrenin yaşamsal faaliyetlerinin devamlılığında rol oynar. Galaktozun tatlılık oranı, diğerlerine göre daha azdır. Kırmızı kan hücreleri yüzeyinde bulunan antijenler tarafından kullanılır. Bitkilere ek olarak sütte de bol miktarda galaktoz vardır.
Laktoz, glikoz ve galaktozun birleşiminden oluşan bir şeker türüdür. Daha çok sütte bulunan laktoz, sindirim esnasında laktaz denilen bir enzimle parçalanır. Bazı kişilerde laktoz intoleransı oluşur ve kişi süt tükettiğinde mide rahatsızlıkları yaşar. Bu yüzden laktoz intoleransı olan kişiler, laktozsuz süt tüketmelidir.
Glikoz ve fruktozun bir araya gelmesiyle oluşan sakkaroz, şeker pancarı ve şeker kamışında yüksek miktarda bulunur. Ayrıca hurmada da bol miktarda sakkaroz vardır. Hurmada bulunan sakkaroz, hurma şekeri olarak da adlandırılır. Beyaz şekerin sakkaroz oranı %90'ın üzerindedir. Kahverengi şekerde bulunan melas, sakkaroz oranının %80 dolayında kalmasına neden olur.
Çay şekeri olarak bilinen beyaz şeker, şeker üretiminde uygulanan saflaştırma işlemi sonucu elde edilir. Beyaz şeker üretiminde, şeker kamışı ve şeker pancarı kullanılır. Beyaz şekerler daha yüksek kalitededir. Şeker kamışının yaprakları temizlenir ve kamışlar ezilerek suyu çıkartılır. Ezme işlemi esnasında kamış boğumları parçalanır. Suları süzülüp damıtıldıktan sonra, kalan suyun buharlaşması için kaynatma aşamasına geçilir. Şeker tanelerinin fazla küçük olması tercih edilmez. Beyaz şeker, 8-10 kilo pancardan 1 kg şeker düzeyindedir. Şekerin beyaz rengini alması, melas denilen maddenin şekerden uzaklaştırılmasıyla sağlanır.
Esmer şeker olarak da bilinir. Beyaz şekerden küçüktür. Kahverengi renk taşımasının nedeni, bileşiminde bulunan melas maddesinden dolayıdır. Üretim aşamasında saflaştırma işlemi yapılmazsa ve melas maddesi ayrıştırılmazsa, esmer şeker elde edilir. Beyaz şeker ve esmer şeker arasında çok fazla fark bulunmaz. Ancak az şeker kullanıyorsanız, esmer şeker kullanmanız önerilir.
Gerek şeker kamışı, gerekse şeker pancarından üretilen mısır şurubu, hemen hemen tüm gıdalarda mevcuttur. Mısır şurupları, en tehlikeli karbonhidratlar arasındadır. Mısır nişastasında elde edilen mısır şurubu, rafine toz şekere göre daha yüksek işlenmişlik düzeyine sahiptir ve metabolize edilmesi çok zordur. Mısır şurubu, atıştırmalıklarda da bulunur. Bu şeker kolesterolü yükseltir, karaciğer yağlanmasını artırır ve kilo almaya sebep olur. Ayrıca kan şekerinin düşmesine, öğrenme güçlüğüne ve beyin fonksiyonlarının yavaşlamasına da yol açar.
Yukarıdaki temel şekerlerin dışında, işlenmiş başka şeker türleri daha vardır. Bunlar arasında jelatin şeker de bulunur ve fruktoz ile pektin maddesi karışımından oluşur. Jöle ve marmelat yapımında kullanılır. Reçel şekeri olarak da bilinir. Krema şekeri ise, krema yapımında kullanılır ve bileşiminde laktoz barındırır. Tel şeker ve kum şekerler ise, pasta süslemelerinde kullanılır. Kaynatıldıkça sertleşen bir yapıya sahiptir. Vanilya şekeri, vanilya fasulyesinde elde edilir.
Şeker türleri, sağlık açısından bazı komplikasyonlara yol açabilir. Bu yüzden ölçülü bir şekilde kullanılması önerilir.
Şunlara da göz atın;