“Gıda ilacınız, ilacınız gıdanız olsun.”
Bunlar, genellikle Batı tıbbının babası olarak adlandırılan antik Yunan doktor Hipokrat'ın ünlü sözleridir. Aslında çeşitli tıbbi durumları tedavi etmek için sarımsak reçete ederlerdi. Modern bilim yakın zamanda sarımsağın sağlığa faydalarının çoğunu doğrulamıştır. Aynı zamanda Amaryllidaceae familyasına ait bir bitki olan sarımsak, mutfakların vazgeçilmezidir. Anavatanı Orta Asya olarak bilinen sarımsağın dünyada 700, Türkiye'de ise yaklaşık 170 türü yetiştirilmektedir. Sağlık açısından çok faydalı olan bu besin, çorbalarda ve ana yemeklerde sık sık kullanılır. Ülkemizde sarımsak üretiminin en çok yapıldığı yerler Kastamonu, Kahramanmaraş ve Gaziantep'tir. İşte, yemeklere lezzet katan, hastalıklara şifa veren sarımsağın faydaları ve kullanımı:
Sarımsak, soğan ailesinden bir bitkidir. Soğan, arpacık ve pırasa ile yakından ilgilidir. Sarımsak tanesinin her bir parçasına diş denir. Tek bir sarımsakta yaklaşık 10-20 diş sarımsak vardır. Sarımsak dünyanın birçok yerinde yetişir ve güçlü kokusu ve lezzetli tadı nedeniyle yemek pişirmede popüler bir malzemedir. Bununla birlikte, antik tarih boyunca sarımsağın ana kullanımı, sağlık ve tıbbi özellikleri içindir. Kullanımı Mısırlılar, Babiller, Yunanlılar, Romalılar ve Çinliler de dahil olmak üzere birçok büyük medeniyet tarafından iyi belgelenmiştir. Bilim adamları artık sağlık yararlarının çoğunun bir diş sarımsak kıyıldığında, ezildiğinde veya çiğnendiğinde oluşan kükürt bileşiklerinden kaynaklandığını biliyorlar. Belki de bunların en ünlüsü allisin olarak bilinir. Bununla birlikte, allisin, taze sarımsakta kesildikten veya ezildikten sonra kısa bir süreliğine mevcut olan kararsız bir bileşiktir. Sarımsağın sağlık yararlarında rol oynayabilecek diğer bileşikler arasında dialil disülfür ve s-allil sistein bulunur. Sarımsaktaki kükürt bileşikleri vücuda sindirim sisteminden girer ve güçlü biyolojik etkilerini gösterdiği tüm vücuda yayılır.
Sarımsak inanılmaz derecede besleyicidir. Bir diş sarımsak şunları içerir;
Manganez: Günlük İhtiyacın %2'si
B6 Vitamini: Günlük İhtiyacın %2'si
C Vitamini: Günlük İhtiyacın %1'i
Selenyum: Günlük İhtiyacın %1'i
Lif: 0.06 gram
Yeterli miktarda kalsiyum, bakır, potasyum, fosfor, demir ve B1 vitamini içerir. Sarımsak ayrıca eser miktarda çeşitli diğer besinleri içerir. Aslında, ihtiyacınız olan hemen hemen her şeyden biraz içerir.
Sarımsak takviyelerinin bağışıklık sisteminin işlevini artırdığı bilinmektedir. 12 haftalık büyük bir çalışma, günlük sarımsak takviyesinin soğuk algınlığı sayısını plaseboya kıyasla %63 oranında azalttığını buldu. Soğuk algınlığı semptomlarının ortalama süresi de plasebo grubunda 5 günden sarımsak grubunda sadece 1.5 güne kadar %70 oranında azaldı. Güçlü kanıtlar olmamasına rağmen, sık sık hastalanıyorsanız beslenme düzeninize sarımsak eklemek olumlu yönde etkileyebilir.
Kalp krizi ve felç gibi kardiyovasküler hastalıklar dünyanın en büyük ölüm sebepleridir. Yüksek tansiyon veya hipertansiyon, bu hastalıkların en önemli itici güçlerinden biridir. İnsan çalışmaları, sarımsak takviyelerinin yüksek tansiyonu olan kişilerde kan basıncını düşürmede önemli bir etkisi olduğunu bulmuştur. İstenen etkilere sahip olmak için takviye dozları oldukça yüksek olmalıdır. İhtiyaç duyulan miktar, günde yaklaşık dört diş sarımsağa eşdeğerdir.
Sarımsak toplam ve LDL kolesterolü düşürebilir. Özellikle LDL ("kötü") ve HDL ("iyi") kolesterole bakıldığında, sarımsak LDL'yi düşürüyor gibi görünüyor ancak HDL üzerinde güvenilir bir etkisi yok. Yüksek trigliserit seviyeleri, kalp hastalığı için bilinen başka bir risk faktörüdür, ancak sarımsağın trigliserit seviyeleri üzerinde önemli bir etkisi yok gibi görünüyor.
Serbest radikallerden kaynaklanan oksidatif hasar, yaşlanma sürecine katkıda bulunur. Sarımsak, vücudun oksidatif hasara karşı koruyucu mekanizmalarını destekleyen antioksidanlar içerir. Yüksek dozda sarımsak takviyelerinin insanlarda antioksidan enzimleri arttırdığı ve ayrıca yüksek tansiyonu olanlarda oksidatif stresi önemli ölçüde azalttığı gösterilmiştir. Kolesterol ve kan basıncını düşürmenin yanı sıra antioksidan özellikler üzerindeki birleşik etkiler, Alzheimer hastalığı ve bunama gibi yaygın beyin hastalıkları riskini azaltır.
Sarımsağın uzun ömür üzerindeki potansiyel etkilerinin insanlarda kanıtlanması temelde imkansızdır. Ancak kan basıncı gibi önemli risk faktörleri üzerindeki faydalı etkileri göz önüne alındığında, sarımsağın daha uzun yaşamanıza yardımcı olabileceği anlaşılır. Bulaşıcı hastalıklarla savaşabilmesi de önemli bir etkendir çünkü bunlar özellikle yaşlılarda veya bağışıklık sistemi bozuk kişilerde sık görülen ölüm nedenleridir.
Sarımsak, en eski "performans arttırıcı" maddelerden biridir. Geleneksel olarak eski kültürlerde yorgunluğu azaltmak ve işçilerin çalışma kapasitesini artırmak için kullanılmıştır. En önemlisi, antik Yunanistan'daki Olimpiyat sporcularına verildi.
Sarımsak oldukça lezzetli olmasının yanında sağlıklıdır. Beslenme düzeninize eklemesi de oldukça kolaydır. En lezzetli yemekleri, özellikle çorbaları ve sosları tamamlar. Sarımsak bütün olarak, ezilerek ya da toz halinde kullanılabilir. Yemeklerde soslarda ya da salatalarla tüketilebilir. Ancak, sarımsağın ağız kokusu gibi bazı olumsuz tarafları olduğunu unutmayın.
Sarımsak, daha önce söylediğimiz gibi yemeklerin içerisinde sık sık kullanılır. Yemeğe aroma ve lezzet vermek amacıyla kullanılan sarımsak, genellikle rendelenir veya havanda ezilir. Ancak sarımsağı çiğ bir şekilde yemek daha faydalıdır. Kokusundan ve tadından rahatsız olmuyorsanız, 1 diş sarımsağı çiğ bir şekilde yiyebilirsiniz. Dilerseniz, limon sarımsak kürü tarifimize de göz atabilirsiniz.
Sarımsak, yalnızca yemeklerde değil, kozmetik ürünlerde de kullanılır. Özellikle sarımsak özlü şampuanlar, saç kırıklarına ve saç dökülmelerine karşı etkilidir. Bu yüzden sarımsak saça uygun şekilde sürülebilir.
Önemli Not: Sarımsak tansiyonu düşürdüğü için, tansiyon hastalarının, hamilelerin ve kronik rahatsızlığı olan kişilerin sarımsak tüketmeden önce mutlaka doktora danışması gerekir. Doktorun onay vermediği hiçbir besin tüketilmemelidir.
Şunlara da göz atın;