Otofaji, vücutta yeni ve sağlıklı hücrelerin oluşabilmesi için hasarlı hücrelerin temizlenmesi sürecidir. Otofaji vücudun yenilenme süreci olarak düşünülebilir. Bu süreç hastalıklardan korunmada, erken yaşlanmanın önlenmesinde ve metabolizmanın etkili bir şekilde çalışmasında, yani genel sağlığın korunmasında çok önemlidir. Otofaji, vücutta zaten gerçekleşen doğal bir süreç olsa da bazı kanıtlar beslenme şeklimizin bu yenilenmeyi artırabileceğini veya azaltabileceğini gösterir. Vücudun yenilenme sürecini hızlandırmak ve böylelikle daha sağlıklı ve genç bir bedene kavuşmak amacıyla ‘otofaji diyeti’ uygulanır.
Otofaji diyeti temelde açlığa dayanır. Hücreler aç kaldığında strese girer. Açlıktan strese giren hücreler kendi içindeki ölü ve zararlı maddeleri sindirerek enerji üretirler. Bu şekilde otofaji işlemi gerçekleşmiş olur. Aslında otofaji diyeti; uzun süreli açlığa dayanan ‘aralıklı oruç diyeti’ veya düşük karbonhidrata dayanan ‘ketojenik diyet’ gibi düşünülebilir.
Otofaji diyetinde uzun süreli açlık ve çok düşük karbonhidrat tüketimi vardır. Bu durum diyabet, hipertansiyon gibi kronik hastalığı olanlarda, gebe ve emziren annelerde, ilaç kullananlarda, yaşlılarda, çocuk ve ergenlerde çok ciddi sorunlara yol açabilir. Bu kişilerin otofaji diyetinden kesinlikle uzak durması gerekir. Hiçbir sağlık sorunu olmayan genç erişkin bireyler dahi otofaji diyetini uygulamak için beslenme uzmanına danışmalıdırlar. Çok katı bir diyet olduğundan dolayı kesinlikle kendi kendine uygulanmamalıdır. İnsülin direnci gibi bazı tıbbi rahatsızlıklarda bu tür diyetler uzman onayıyla uygulanabilir.
Otofaji diyeti; bağışıklığı güçlendirme, gençlik süresini uzatma, kanser gibi hastalıkları önleme, kilo kaybı sağlama gibi faydaları sunar. Ancak bununla ilgili yapılan çalışmalarda çelişkili bulgular mevcuttur. Böyle bir diyetin faydaları henüz kanıtlanmamıştır. Üstelik otofaji diyeti uzun süre uygulandığında kan şekeri düşüklüğüne, kalp hastalıklarına yol açabilir. Ayrıca baş dönmesi, halsizlik ve yorgunluğa yol açarak yaşam kalitesini düşürebilir. Uygulaması zor bir diyet olduğundan psikolojik olarak da olumsuz etkileri olur.
Otofaji diyeti bazı kişiler tarafından kilo vermek amacıyla da uygulanır. Düşük öğün sayısı ve düşük karbonhidrat miktarı daha az kalori alımına yol açarak ilk zamanlarda hızlı kilo kaybına yol açabilir ancak verilen kilo miktarıyla ilgili yorum yapılamaz, çünkü diyetin kaç kilo verdireceği tamamen kişiye özeldir. Ancak bu tür diyetlerde uzun süreli açlık ve yetersiz karbonhidrat tüketimi metabolizmanın yavaşlamasına ve kas kaybına yol açarak ilerleyen zamanda daha kolay kilo alımına sebep olur. bu diyetle verilen kilolar aslında düşük kalori alımından kaynaklanır. Dolayısıyla kalorisi kısıtlanmış normal sağlıklı diyetlerle de aynı kilo kaybı sağlanır. Üstelik kaybedilen kilo hem daha kalıcı olur, hem de otofaji diyetinin bazı olumsuz etkileri önlenir.
Yazar:
Dyt. Gökhan Çelik
Şunlara da göz atın;