Viral gastroenterit, halk arasındaki bilinen adıyla mide üşütmesi, sindirim sisteminin virüsler tarafından enfekte olması sonucu ortaya çıkan bir enfeksiyon hastalığıdır. Bu durum, mide ve bağırsakların iltihaplanmasıyla kendini gösterir ve genellikle kusma, ishal, mide ağrısı ve halsizlik gibi belirtilerle karakterizedir.

Mide Üşütmesi Neden Olur?

Viral gastroenterit genellikle norovirüs, rotavirüs, adenovirüs vb. virüsler tarafından tetiklenir. Bu virüsler, bulaş olmuş yiyecek veya suyun tüketilmesi, virüslü yüzeylere dokunma ve ardından ağız, burun veya gözlere temas etmesi yoluyla kolayca yayılabilir. Hastalık toplu yaşam alanlarında kolayca yayılabilir.

Mide Üşütmesi Belirtileri Nelerdir?

Etkene göre değişmekle birlikte viral gastroenterit belirtileri enfeksiyonu kaptıktan sonraki 1-3 gün içinde ortaya çıkabilir ve hafiften şiddetliye kadar değişebilir. Şikâyetler genellikle 1-2 gün sürer, ancak bazen 14 güne kadar da uzayabilir. Belirtiler arasında şunlar bulunabilir:

1. Ani başlayan şiddetli mide bulantısı ve kusma
2. Sulu ve/veya sık ishal
3. Mide-karın ağrısı ve kramp
4. Karın şişkinliği, gaz ve hazımsızlık
5. Baş ağrısı ve kas ağrıları
6. Hafif ateş ve titreme
7. Halsizlik ve yorgunluk

Ne Zaman Doktora Gitmeli?

Yetişkinlerde:

1. İki günden fazla süredir kusuyor veya ishal oluyorsanız, kanlı kusma ve kanlı ishal varsa
2. Susuz kaldıysanız - dehidrasyon belirtileri arasında aşırı susama, ağız kuruluğu, koyu sarı idrar veya çok az veya hiç idrar çıkarmama ve şiddetli halsizlik, baş dönmesi yer alır.
3. Şiddetli karın ve mide ağrınız varsa
4. Uzun süreli (38,5 C) üzerinde ateşiniz varsa.

Bebek ve çocuklarda:

1. 38,5 C veya daha yüksek ateş varsa
2. Sık sık kusması varsa
3. Yorgun veya çok sinirli görünüyorsa
4. Çok fazla rahatsızlık veya acı çekiyorsa
5. Kanlı ishali veya şiddetli ishali varsa
6. Susuz kalmış gibi görünüyorsa (normalden az idrar yapıyor, ağzı kuru veya gözyaşı olmadan ağlıyorsa, bebeklerde bıngıldakta çökme varsa)
7. Alışılmadık derecede uykulu, halsiz veya tepkisizse.

Mide Üşütmesi Tedavisi Nasıl Olur?

Viral gastroenterit genellikle semptomatik dediğimiz hastanın şikâyetlerini hafifletmeye yönelik tedavi ile yönetilir. Çoğu durumda birkaç gün içinde kendiliğinden iyileşir. Tedavi üç aşamada şunları içerebilir:

1. Hidrasyon yani Sıvı tedavisi: Vücuttaki sıvı kaybını telafi etmek için bol miktarda su ve elektrolit içecekleri alınabiliyorsa ağız yolu ile tüketmek önemlidir. Yoğun bulantı ve kusma nedeniyle alınamıyorsa gerekli durumlarda damar yolu ile sıvı ve elektrolit takviyesi verilebilir.
2. Diyet: Az yağlı ve hafif yiyecekler tercih edin: Sindirimi kolay ve hafif yiyecekler tüketmek mideyi yormaz ve şikâyetleri hafifletebilir. Bunlar arasında beyaz et (tavuk, hindi), balık, pirinç, makarna, haşlanmış sebzeler ve az yağlı tercihen laktozsuz süt ürünleri bulunur. Ağır ve yağlı yiyecekler sindirimi zorlaştırabilir ve şikâyetleri artırabilir.
3. Baharatlı ve asitli yiyeceklerden kaçının: Baharatlı yiyecekler (acı biber, acı soslar) ve asidik yiyecekler (limon, turunçgiller, domates) mide ve bağırsakları daha da tahriş edebilir, bu nedenle bu tür yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
4. Kafein ve alkolü sınırlayın: Kafeinli içecekler (kahve, kola) ve alkol mide asidini artırabilir ve şikâyetleri kötüleştirebilir. Bu nedenle, kafein ve alkol tüketimini sınırlamak önemlidir.
5. Küçük ve sık öğünler tüketin: Büyük öğünler sindirim sistemini daha fazla zorlayabilir, bu nedenle küçük ve sık öğünler tüketmek sindirim sisteminde daha iyi tolere edilebilir. Ayrıca, yavaş yemek ve iyi çiğnemek sindirimi kolaylaştırır.
6. Tutucu yiyecekleri tercih edin: Muz, patates, pirinç, haşlanmış havuç gibi bazı yiyecekler mideyi rahatlatıcı etkilere sahiptir ve sindirim sisteminin düzenlenmesine yardımcı olur.
7. Sıvı tüketimine dikkat edin: Su içmek sindirim sistemini temizler ve sıvı açığını kapatır. Ancak, mide dolgunluğunu artırabileceği için gazlı, alkollü ve kafeinli içeceklerden kaçınılmalıdır.
8. İlaçlar: Şikâyetlerin hafifletilmesine yardımcı olmak için ishali azaltan ilaçlar, bulantı ve ağrı kesiciler kullanılabilir. Ancak, bu ilaçlar doktor önerisi olmadan kullanılmamalıdır.

Mide Üşütmesine Nasıl Önlem Alınabilir?

Viral gastroenterit enfeksiyonunu önlemek için aşağıdaki önlemleri alabilirsiniz:

1. Ellerinizi sık sık yıkayın, özellikle tuvaleti kullandıktan sonra ve yemek hazırlamadan önce.
2. Hasta olan kişilerle yakın teması sınırlayın.
3. Hijyen kurallarına uyun, sebze ve meyveleri iyice yıkayın ve yiyeceklerinizi iyi pişirin.
4. Enfekte olmuş yüzeyleri ve eşyaları düzenli olarak temizleyin ve dezenfekte edin.
5. Bebeklik çağında Rotavirus için aşılanma ileride hastalığın ağır geçmesini engellemektedir.
6. Kendiliğinden geçmiyorsa hekime başvurulmalı.

Viral gastroenterit (mide üşütmesi), genellikle hafif ve kendiliğinden iyileşen bir enfeksiyon hastalığıdır. Ancak, belirtiler şiddetli veya uzun süreliyse veya enfekte kişi zayıf bir bağışıklık sistemine sahipse, bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir. Doktorunuz, şikâyetleri hafifletmek ve komplikasyonları önlemek için uygun tedaviyi önerecektir.

Yazar:

Doç. Dr. Abdurrahim Sayılır

Şunlara da göz atın;

1. Mide ağrısı nasıl geçer?
2. Mide bulantısına ne iyi gelir?
3. Mide ekşimesine neden olan besinler
4. Mide asidini artırmanın doğal yolları
5. Mide spazmları neden olur?