Balkanlarda yaygın bir kullanıma sahip olan lutenitsa, bir sos çeşididir. Hem yemeklerde, hem de kahvaltılarda ikram edilen bu sos, ''göçmen sosu'' olarak da bilinir. Ekmeğin üzerine sürülen veya makarnaların üzerinde kullanılan lutenitsa sosunun ana malzemeleri, kırmızı biber, domates ve patlıcandır. Kullanılacak biber ve patlıcanların mutlaka közlenmiş olması gerekir. Birçok farklı çeşidi bulunan lutenitsa, Edirne mutfağında öğütülmüş ceviz eklenerek servis edilir.
Öncelikle lutenitsa yapımında, taze sebzeler kullanılmalıdır. Alınacak biber, domates ve patlıcan kontrol edilmeli, üzerinde çürük olmamasına dikkat edilmesi gerekir. Lutenitsa yapımında, malzemeler doğru oranda kullanılmalıdır. Genelde 2 kilogram biber için, 1 kg domates ve 1 kg patlıcan kullanılır.
Lutenitsa yapımında, biberleri közleyerek pişirmek çok önemlidir. Bu yüzden kırmızı biber ve patlıcanlar, isteğe göre ızgarada, isteğe göre fırında közlenebilir. Patlıcan ve biberler bol suyla yıkanık kurutulduktan sonra fırın tepsisine alınır. Patlıcanın patlamasını önlemek için, üzerinde çatal yardımıyla delik açılması gerekir. Közlenen biber ve patlıcanlar, ilk sıcaklığı geçtikten sonra soyulur ve küçük küçük doğranır.
Lutenitsa yapımında, tuz, şeker, pul biber, sarımsak ve kekik gibi baharatlar kullanılır. Bu baharatlar doğru ölçüde kullanılmalıdır. Sarımsak yerine sarımsak tozu da tercih edebilirsiniz.
Lutenitsanın lezzetli olması için, pişirme süresine dikkat etmek gerekir. Tencereye alınan domates ve biberler, mutlaka kısık ateşte ağır ağır pişirilmelidir. Yaklaşık 2-3 saat süren pişirme işlemi sırasında, malzemeler ara sıra karıştırılmalıdır. İstediğiniz kıvamı elde edince ocağı kapatabilirsiniz.
Hazırlanan lutenitsalar, steril edilmiş kavanozlarda saklanabilir. Lutenitsa yapımına başlamadan önce kavanozları sıcak suda kaynatmak ve kurumasını sağlamak çok önemlidir. Hazırlanan lutenitsa kavanozlara doldurulduktan sonra, kavanoz kapağı sıkıca kapatılır. Ardından buzdolabında 6 aya kadar muhafaza edilebilir. Ancak bu sosun kapağı açıldıktan sonra kısa sürede tüketilmesi gerektiğini unutmayın.
Şunlara da göz atın;