Süt şekeri olarak bilinen laktoz, vücutta laktaz enzimi tarafından sindirilir. Bazı kişilerde laktaz enzimi vücutta yeteri kadar üretilemez. Bu yüzden süt ve süt ürünleri tükettikten yaklaşık 30-60 dakika sonra şişkinlik, gaz, karın krampları, mide bulantısı ve ishal gibi laktoz intoleransı belirtileri ortaya çıkar. Bu belirtilerin şiddeti, kişinin vücudunda ne kadar laktaz enzimi üretildiğine ve laktoz tüketim miktarına göre değişir. Hemen herkes laktozu sindirme becerisiyle doğar. Bu yüzden 5 yaş altındaki çocuklarda laktoz intoleransı görülme oranı düşüktür. Toplumun %75'inde görülen laktoz intoleransı, ülkeden ülkede göre farklı oranlarda görülebilir. Vücutta laktaz enzimi üretimini artıran bir yöntem maalesef yoktur. Laktaz enzimi eksikliği olan bireylere laktaz enzimi takviye olarak verilir veya bu kişilerin laktozsuz süt ürünlerinden faydalanması gerekir.
Tedavi edilmediği takdirde laktoz intoleransı, sindirim şikayetlerine yol açar. En çok şişkinlik, ishal, gaz ve abdominal kramplar görülür. Bazı kişilerde tuvalete gitme isteği, bel ağrısı, bulantı, kusma ve kabızlık görülebilir. Semptomların şiddeti, kişinin laktozu ne kadar tolere edebildiğine ve ne kadar süt ürünü tükettiğine bağlı olarak değişir.
Süt ve süt ürünleri içeren gıdalar, laktoz intoleransına neden olur. Süt, peynir, tereyağı, yoğurt, dondurma, süt tozu, sucuk, sosis, çikolata, pasta, krema, bisküvi, kurabiye gibi besinlerde süt ürünleri bulunur. Bu gıdaların tüketilmesi ise belirtileri şiddetlendirir. Süt ürünleri, kalsiyum, protein ve B12 vitamini bakımından zengindir. Bu ürünleri tüketememek, ciddi eksikliklere yol açabilir. Bu yüzden hastaların doktor kontrolünde diğer protein kaynaklarını yeteri miktarda tüketmesi gerekir.
Laktoz intoleransı belirtileri gösteren bireyler ilk önce bir sağlık kuruluşuna başvurmalı ve laktoz içeren bütün besinler yaklaşık 2 hafta boyunca diyetten tamamen çıkarılmalıdır. Ardından az miktarda laktoz içeren besinler diyete yavaş yavaş dahil edilerek vücudun laktoza tahammül seviyesine karar verilebilir. Çünkü kişide laktoz intoleransı olsa dahi bir miktar laktozu tolere edebilmesi mümkündür. Özellikle sert peynir ve yoğurt gibi besinler süte kıyasla çok daha az miktarda laktoz içerir ve pek çok insan bu besinleri tolere edebilecek kadar laktaz aktivitesine sahiptir. Diyete çok az miktarda laktoz içeren besinler ekledikten sonra şikayet görülmüyorsa tüketilen besin miktarı biraz daha artırılabilir. Hafif şikayetler hissedilmeye başlandığında ise laktozlu besinin miktarı artırılmamalıdır ve bir önceki miktarda tüketilmeye devam edilmelidir. Böylelikle kişi vücudunun ne kadar laktozu tolere edebildiğine karar verebilir. Az miktarda laktoz içeren peynir, yoğurt gibi besinleri diğer yiyeceklerle birlikte tüketmek de semptomların hafifletilmesinde yardımcı olacaktır.
Semptomları gidermek için, laktoz içeren ürünler sınırlandırılmalıdır. Laktoz intoleransı olan hastalar, laktozsuz süt, meyve, tofu, soya fasulyesi, brokoli, kale gibi besinleri tüketerek protein eksikliğini giderebilir. Bunun yanı sıra probiyotik ve prebiyotik tedavisi ise semptomlar hafifletilebilir.
Şunlara da göz atın;