Gastroenteroloji ve Hepatoloji Uzmanı Prof. Dr. Metin Başaranoğlu sorularımızı yanıtladı.

Karaciğer Yağlanması Neden Olur?

1. Karaciğer yağlanması karaciğerde yağ fazlasının bulunması durumudur. Normalde de karaciğerde belli miktar yani ağırlığının %5’i kadar yağ vardır ama var olan yağın miktarı %5’I geçerse karaciğer yağlanmış deriz. Karaciğerde biriken yağ başlıca trigliseriddir.
2. Yağlı karaciğer tespit yöntemi transabdominal (karaciğer) ultrason, bilgisayarlı tomografi (BT), magnetik rezonans (MR) gibi görüntüleme teknikleri veya hastalık araştırması gibi durumlarda karaciğer biyopsisiyle olur.
3. Genel topluma baktığımızda karaciğer yağlanması yapabilen başlıca nedenler arasında “aşırı alkol tüketimi ve metabolik karaciğer hastalıklarının” geldiğini görmekteyiz. Alkol tüketimi erkelerde 30 g/gün ve kadınlarda ise 20 g/günü aşmamalıdır ki karaciğer yağlanması olmasın.
4. Metabolik sebepli karaciğer yağlanması günümüzde en sık görülen neden olup başlıca eşlik eden durumlar “şişmanlık yada obezite”, “tip 2 diyabet (şeker hastalığı)” ve “dislipidemi yani hiperlipidemidir”.
5. Bunun dışındaki daha az rastlanan karaciğer yağlanması nedenler ise hepatit C hastalığı, bazı ilaçlar ve genetik karaciğer anormallikleridir.

Karaciğer Yağlanması Olanlar Nasıl Beslenmeli?

Karaciğer yağlanması olanların beslenmesinde daha doğrusu yaşam tarzlarında yapmaları gereken değişiklikler başlıca şunlar olmalıdır.

1. Şayet tüketiyorlarsa alkol içmeye son vermelidirler;
2. Karaciğeri yağlanmış olan birey aşırı kilolu ise, kilo verecek bu şekilde insülin direncini düşürür, viseral yağlanmayı ve yağ kitlesini azaltır;
3. Varsa hiperlipidemi ve hipertansiyonu azaltmalı, kontrol altına almalıdır.
4. Yaşam tarzı değişiklikleri ise haftada en az 180 dakika egzersiz yapmak olmalıdır.

Karaciğeri yağlı olan kilo kaybı için aşırı kalori alımından kaçınmalı, sigara ve alkol tüketimini kesmeli ve düzenli uyku uyumalıdır. Kalori kısıtlaması için karbonhidrat ve tam tahıl tüketimini azaltmalı (diyette lif ve magnezyum alımını arttırıp) ve normal veya yüksek proteinli bir diyet benimsemelidir. Bunları sağlarken KESİNLİKLE paketli gıdalardan uzak durmalı onlardan medet ummamalıdır.

Hangi Besinleri Yersek Karaciğer Yağlanması Meydana Gelir?

1. Karaciğer yağlanmasına aşırı tüketilen yüksek kalorili yiyecekler neden olur. Bu yiyeceklerde artan oranda kullanılan doymuş yağ ve mısır şurubu şekeri birlikteliği yüksek kalori ve sağlıksız besin içerikli öğünlere neden olmaktadır. Hareketsizlik de karaciğeri kötü etkilemektedir.
2. Karaciğerde yağlanma ve genel bir vücut obezitesi yapan besinleri isim olarak tek tek saymama gerek yoktur, şöyle söylemem doğru olur: market raflarında satılan paketli gıdaların %95’i mısır şurubu şekeri içerir ve yağlı karaciğer ve şişmanlık nedenidir.
3. Örnek vermem gerekirse: pizza, çukolata, gofret, kurabiye, kraker ve bisküvi, poğaça, hamburger ve şekerli gazlı içecekler başlıca yağlı karaciğer yapıcı besinlerdir.
4. Meyve ve sebze tüketimi ise yağlı karaciğerden koruyucudur. Günlük lif tüketiminin 35-40 gramdan fazla olması yağlı karaciğerden koruyucudur. Dikkat edilmesi gereken ise bu lifin kaynağı meyve sebze olmalıdır. Paketli gıdalarda yazan günlük lif tüketiminizi biz karşılarız, protein barlı çukolata vb ifadeler tüketiciyi aldatıcı olup, sağlığınızın katilidir. 

Karaciğer yağlanmasına iyi gelen besinler nelerdir?

Meyve ve sebzeler karaciğer yağlanmasına karşı koruyucudur. İçerilerinde bol miktarda lif barındırırlar, ayrıca esansiyel vitamin ve mineraller bolca bulunur. Meyve ve sebzeler kan şekerinizi tedricen artırırlar, ani açlık duygusu gelişimini engellerler. Meyve ve sebzelerle vücudun aldığı bu lif, beyin bağırsak aksında ikinci beyniniz olan bağırsaklardaki sinir ağı ve mikrobiyota üzerine olumlu etkilerle obezite ve insulin direnci gelişimini engelleme gücü gösterir. Günlük lifli gıda tüketiminizi meyve ve sebzelerle artırın. Bol kök bitki, yeşillik, armut vb lifli meyve tüketin. Sıkma portakal ve meyve sularının liflerini atmayın tüketin.

Karaciğer yağlanması nasıl anlaşılır? Belirtileri nelerdir?

Yağlı karaciğer hastaları halsiz olabilir ve çabuk yorulabilirler. Karın sağ üst tarafta yani karaciğerin üzerinde bir ağrı hissi olabilir. Genelde bu kişiler obez yada şişman ve ilaç bağımlı tip 2 şeker hastalarıdır. Beraberinde kalp-damar hastalığı bulgularıda taşıyabilirler. Biz genellikle iş yerinin istediği bir çekap kontrol sırasında yani rutin kontrolde herhangi bir şikayeti yokken karaciğeri yağlanmış hastayı tanırız. Rutin kontroller sırasında yapılan bir karaciğer ultrasonu yağlanmış karaciğeri tanır. Ultrason probu altında yağlanmış karaciğer safra kesesi veya sağ böbrekten daha parlak görünür. Kan testlerinde karaciğer enzimleri (ALT ve AST) yüksek olabilir.

Yazar:

Gastroenteroloji ve Hepatoloji Uzmanı Prof. Dr. Metin Başaranoğlu

linkedin.com/in/prof-dr-metin-basaranoglu

Şunlara da göz atın;

1. Karaciğer yağlanması nedir?
2. İç organ yağlanmasına ne iyi gelir?
3. Karın ağrısı nasıl geçer?
4. Şişkinliğe ne iyi gelir?
5. Zayıf bağışıklık belirtileri