Medicana International İstanbul Hastanesi Ağız Diş ve Çene Cerrahisi Uzmanı Dr. Dt. Cevat Tuğrul Turgut, 'Diş apsesine ne iyi gelir ne yapmak gerekir?' sorusunu yanıtladı. Dental apse; en temel olarak dişlerde, diş etlerinde veya dişlerin ilişkide oldukları kemikte oluşabilen bir irin topluluğudur. Bakteriyel bir enfeksiyondan kaynaklanır. Periapikal dental apse de, bakteri kolonisinin; diş pulpasını (kan damarları, sinirler ve bağ dokusu içeren dişin en iç kısmı) işgal ettiğinde ortaya çıkar.

Dental enfeksiyonlar, teşhis ve tedavi açısından nispeten basit olsa da, akut olarak yönetilmesi zor hale dönebilen apselerdir. Diş apseleri veya periapikal enfeksiyonlar tipik olarak diş çürüklerine (zayıf diş hijyenine bağlı diş çürüğü), travmaya veya başarısız diş kök kanal tedavisine ikincil olarak ortaya çıkar. Bakteriler ya bir diş boşluğundan ya da dişteki bir çatlaktan, kırıktan, açık veya tedavi edilmemiş bir boşluktan dişlerin kendi içlerine girmekte ve dişin kökü boyunca yayılabilmektedir. Bakteriyel enfeksiyon, kökün ucunda lezyona ve ve bu lezyon kendi etrafındaki kemiği perfore ettiğinde yumuşak dokuya açıldığında da iltihaplanmaya neden olabilir.

Tedavi edilmediği takdirde bu enfeksiyonlar sadece aşırı derecede ağrılı olmakla kalmaz, aynı zamanda derin boyun boşluğuna inme veya intrakraniyal sinüslere çıkma konusunda önemli bir risk oluşturur. Hastaları diş apsesi konusunda belirlemek, tedavi etmek ve eğitmek sadece semptomatik rahatlama sağlamakla kalmaz, aynı zamanda tehlikeli komplikasyonları da önleyebilir. Diş çürüğü, diş travması ve kötü diş hijyeni, diş apsesinin en sık nedenleridir. Koruyucu diş minesindeki bozulma, orofaringeal bakterilerin diş boşluğuna (pulpa boşluğu) girmesine izin vererek lokal bir enfeksiyona neden olur. Pulpa boşluğundaki bu enfeksiyon dişin sınırlı alanı içinde büyüdüğü için iç dentin duvarlarını sıkıştırarak şiddetli ağrıya neden olur. Bu enfeksiyon daha sonra kök kanalı boyunca ilerler ve enfekte dişin konumuna bağlı olarak alttan mandibulaya veya üstten maksillaya doğru ilerler.

Bu tablonun oluşmasında, bireyleri diş apsesine yatkın hale getiren bir başka faktör de, kısmen sürmüş bir diştir, ve bu diş çoğunlukla yirmi yaş dişidir ve bakterilerin kuron ve yumuşak dokular arasında sıkışıp iltihaba neden olduğu yerdir. Bu tablonun başlangıç hali perikoronit olarak isimlendirilebilir. Diğer nedenler de, bireyleri zayıflamış mineye yatkın hale getiren, aşınmaya daha yatkın olan amelogenez kusurlu gibi genetik nedenleri içerir. Mekanik nedenler ve diş gıcırdatma diş minesini bozar.

Diş Apsesinin Nedenleri Nelerdir?

1. Kötü diş hijyeni: Dişlere ve diş etlerine gereken özeni göstermemek - örneğin dişleri günde iki kez fırçalamamak ve diş ipi kullanmamak gibi - diş çürümesi, diş eti hastalığı, diş apsesi ve diğer diş ve ağız komplikasyonları riski artırabilir.
2. Şeker oranı yüksek bir diyet: Tatlılar ve gazlı içecekler gibi şeker açısından zengin yiyecekleri sık sık yemek ve içmek kaviteye (çürüğe) sebep olabilir ve her çürüğün bir apse oluşturabilme potansiyeli vardır.
3. Kuru ağız: Ağız kuruluğu diş çürümesi riskini artırabilir. Ağız kuruluğu genellikle bazı ilaçların yan etkisinden, bazı rahatsızlıklardan (sjögren, tükürük bezi taşı, ağız açık uyuma, derin damak kubbesi vb gibi) veya yaşlanma sorunlarından kaynaklanabilir. Metamfetamin dumanı, kemoterapiden kaynaklanan immünosupresyon veya HIV/AIDS gibi kronik immünosupresif tıbbi durumlar, Diyabet gibi hastalıklar, kimyasal tahriş ediciler, bireyleri diş çürüklerine yatkın hale getirebilir.

Diş Apsesinin Komplikasyonları

Diş apsesi için genelde prognoz çok iyidir. Fakat dental apse tedavi olmadan geçmez. Apse drene edilir ise veya kendiliğinden bir alandan yırtılırsa – delinirse ağrı önemli ölçüde azalabilir - ancak yine de diş tedavisine ihtiyaç vardır. Dental apseler tedavi edilmezse prognoz oldukça kötü olabilir. Apse boşalmazsa, enfeksiyon boşluklara ( submandibular locaya (alt çene arka bölümünün altındaki bölgeye), sublingual locaya (dil altı bölgeye), submental locaya (alt çene çene ucu ön bölgeye altına) veya hepsine (Ludwig Anjini)) ve/veya başın ve boynun diğer bölgelerine yayılabilir, göz etrafına ulaşabilir. Hastalarda inen enfeksiyondan mediastinit gelişirse ölüm oranı %40'a yükselebilir (Shweta ve ark. 2013). Bütün bu sayılan alanların hepsi aynı anda enfekte olabilir, solunum yolunu içerden tıkayabilir, localardan perikard alanına ulaşırsa kalp tamponadı da görülebilir ve ölümcüldür. Hava yolu açılması, entübasyon veya trakeostomi yerleştirilmesini gerektirebilir. Sinüsler yoluyla asendan enfeksiyonlar veya beyne hematojen yayılım ölüm oranını arttırır ve kötü prognoz taşır. Burun kanadı ve göze kadar ulaştığında kanin dişi arkasından da sinüs kavernozusa ulaşarak bir tromboflebit ile hayati riske yol açabilir, vücuda yayılarak sepsis tablosu oluşturabilir, beyin zarlarının iltihabı ile hayatın sona ermesine sebebiyet de verebilir. Bu yayılımlar genelde zayıf bir bağışıklık sistemi veya bağışıklık sisteminin dengesinin bozulmasının eşlik etmesi ile ve kişinin mevcut durumunu ihmal etmesi ile oluşabilmektedir.

Vücuda yayılan her enfeksiyon da önce normal çalışma ritmi sıkıntılı olan dokulara ve organlara etki eder. İlk yerleşim yerleri özellikle kalp kapakçığı, kalp ve akciğer zarları, böbrek ve karaciğer organları, eklemlerdir. Tedavi de apseyi boşaltmayı, antibiyotik desteği sağlamayı, ağrı kontrolünü ve enfeksiyöz diş kaynağının çıkarılmasını içerir. Çoğu zaman ağızdan antibiyotik tedavisi ile diş taşı için zamanında diş hekimi randevusu müdahalesi yeterlidir.

Diş apseleri, hasta ateş, nefes darlığı veya şişmeye bağlı hava yolu rahatsızlığı gibi endişe verici özellikler göstermedikçe, hastaneye kabul edilmeyi ve intravenöz (IV) antibiyotik verilmesini gerektirmeyebilir. Çoğu diş apsesi gram negatifleri, fakültatif anaerobları ve katı anaerobları kapsayacak şekilde antibiyotiklerle tedavi edilebilir.

Diş Apsesi Nasıl Önlenir?

Dental apseyi önlemenin ilk ve en etkili yolu diş çürüğünden kaçınmaktır. Herhangi bir problem hissedilmese de 6 ayda bir panoramik radyografi ile mevcut durumun kayıt altına alınması gelişebilecek sorunların önceden tespit edilip problemlerin çözümünü sağlayabilmektedir.

1. Florlu içme suyu kullanılmalı.
2. Dişler günde en az iki kez florürlü diş macunu ile fırçalanmalı.
3. Günlük olarak dişlerin arasını temizlemek için diş ipi veya ara yüz fırçası kullanılmalı.
4. Diş fırçası her üç veya dört ayda bir veya kıllar yıprandığında değiştirilmeli.
5. Sağlıklı yiyecekler yenilmeli, şekerli yiyecekler ve öğünler arası atıştırmalıklar sınırlanmalı.
6. Düzenli kontroller ve profesyonel temizlik için diş hekimi ziyaret edilmeli
7. Diş çürümesine karşı ekstra bir koruma katmanı eklemek için antiseptik veya florürlü ağız gargarası kullanılmalıdır.

Diş ile ilgili tüm sorunlar diş hekimi diploması olan meslek sahibi kişiler ve alanında uzman hekimler tarafından çözülmelidir. Bunun yolu da diş muayenehaneleri, dental klinikler, hastane poliklinikleridir.

Son zamanlarda işi teknisyenlik olup ağız içinde çalışma merakları olan kişilerin yaptıklarını sandıkları diş müdahalelerinde de bu tip durumlarla daha fazla karşılaşır olmuş durumdayız. İşletmecisi diş hekimi olmayan; sadece cebindeki parayı düşünüp içerdeki kişileri hekim diye lanse eden, henüz öğrenci olanları çalıştırıp sırtlarından para kazanan yerlere, biraz daha para kazanmak adına sterilizasyondan ödün veren, ağız içine girmemesi gereken malzemelerle işlem gerçekleştiren, apartman dairesinde kaçak işlem yapan, eve hizmet adına gelip tedavi teklif eden insanlıktan uzak sahtekarlara tamah edilmemelidir. Sözüm ona bazı alışveriş merkezlerinde bir şeyler yapmaya uğraşan ve herhangi bir yerde kaçak çalışan kişilerin yanlarına uğranılmaması (ve şikayet edilmesi) da hem enfeksiyon süreçlerinin, hem bulaşıcı ve ölümcül hastalıkların yayılmaması açısından önemlidir. Diş hekimlerinin hepsinin bakanlığın Doktor Bilgi Bankasında kayıtları olan bir diploma numarası ve tescil numarası bulunan hekimler olduğunu unutmamak gerekmektedir.

Yazar:

Ağız Diş ve Çene Cerrahisi Uzmanı Dr. Dt. Cevat Tuğrul Turgut

Şunlara da göz atın;

1. Diş ağrısına ne iyi gelir?
2. Dişleri güçlendiren besinler nelerdir?
3. Çocuklarda ağız ve diş bakımı
4. Dişler neden yamuk çıkar?