12 Kasım 1999 Düzce depreminin yıl dönümü dolayısıyla 12 Kasım 2022 (bugün) saat 18.57'de ülke genelinde tatbikat düzenlenecek. Tatbikatta Çök-Kapan-Tutun tekniği uygulanacak. Peki, bir deprem anında evde daha güvenli ve daha güvensiz yerler nereler? Nerelerden uzak durulmalı? Birlikte bakalım...
Çök-Kapan-Tutun tekniği bir deprem anında evde uçuşan, fırlayan, düşen cisimler nedeniyle yaralanmaları, kişinin başını, boynunu, yüzünü, gözlerini korumasını amaçlıyor. Teknik depremin şiddeti nedeniyle savrulmalara karşı da önlem.Yani deprem sizi düşürmeden önce siz güvenli bir şekilde çöküp, kapanıp tutunuyorsunuz. Peki, bir depremde evin nereleri daha güvenli ve daha güvensiz olabilir?
-Pencereler,
-Pencere kenarları (Hem dış duvarlara yakındır hem cam kırıkları nedeniyle tehlikelidir)
-Dış duvarlar ve dış duvarlara yakın yerler
-Sabitlenmemiş dolap, raflar, armatürler, vitrinler vb...
-Balkon, merdiven, asansör vb
Amerikan CDC depremle ilgili bilgilendirmesinde deprem anında evde bulunuluyorsa şunları öneriyor:
Bir deprem sırasında dışarı veya diğer odalara KOŞMAYIN. Mümkünse, sallanma yoğunlaşmadan birkaç saniye önce, camdan, asılı nesnelerden, kitaplıklardan, dolaplardan veya düşebilecek diğer büyük mobilyalardan hızla uzaklaşın. Şömine ve bacalardan tuğlalar, aydınlatma armatürleri, duvar askıları, yüksek raflar ve açılabilen kapaklı dolaplar gibi düşen nesnelere dikkat edin. Yakında varsa, başınızı ve yüzünüzü düşen enkaz ve kırık camlardan korumak için bir şey alın. Mutfaktaysanız, ocağı çabucak kapatın ve ilk sarsıntı belirtisinde siper alın.
CDC "Yataktaysanız orada kalın, başınızı bir yastıkla koruyun. Bulunduğunuz yerde kalırken yaralanmanız daha az olasıdır. Yerdeki kırık cam, yürümeniz veya yuvarlanmanız durumunda yaralanmalara neden olabilir" diyor.
AFAD'ın bilgilendirmesinde de eğer üzerinize devrilecek yüksek bir şey yoksa yatakta kalmak gerektiği, başın yastıkla korunması gerektiği; eğer üzerinize bir şey devrilme riski varsa en yakın güvenli alana geçmek gerektiği belirtiliyor.
Dışa bakan duvarlar daha güvensizdir ve bir deprem anında yıkılma riski daha yüksektir. Bu nedenle AFAD "Cam, pencere, dışarıya bakan duvar ve kapılardan, aydınlatma tesisatı veya armatürü gibi üzerinize düşecek her tür eşyadan uzak durun" diyor.
Amerikan CDC "Kapı eşiğinde DURMAYIN. Bir masanın altında daha güvendesiniz. Modern evlerde, kapılar evin diğer bölümlerinden daha güçlü değildir. Kapılar sizi en olası yaralanma kaynağından, düşen veya uçan nesnelerden korumaz. Depremle ilgili yaralanma ve ölümlerin çoğu, düşen veya uçan nesneler (TV, lamba, cam veya kitaplık gibi) veya yere çarpma nedeniyle oluşur" diyor.
AFAD'ın önerileri arasında şu iki madde de var:
-Size yakın çok sağlam ve yüke dayanıklı bildiğiniz bir kapı değilse, kapıyı kullanmayın. Çoğu iç mekan kapısı basitçe inşa edilmiştir ve sizi korumaktan uzaktır.
-Merdivenlere ya da çıkışlara doğru koşmayın. Sarsıntı bitene kadar içeride kalın, ancak sarsıntı bitince dışarı çıkmak güvenlidir. Sarsıntı sırasında binayı terk etmeye çalışmayın.
Bir deprem anında ne yapacağını bilmek için önce bir deprem planı oluşturmak önemlidir. Bir depreme hazırlık planı şunları içerebilir:
-Ailenizle depremler hakkında konuşun ve olası bir depremde nasıl hareket edileceği hakkında herkesin bilgi sahibi olmasını sağlayın.
-Acil durum kiti oluşturun. Evde kolay ulaşılabilir yerde bir deprem çantanız olsun. Evden ayrılmak gerektiğinde kiti kolayca alabilin.
-Evin bir planını çıkartın. Evin her odasında ya da yakınlarında 'pencerelerden, dış duvardan uzak; üzerinize devrilebilecek ağır bir şeyin olmadığı, iç duvarlar ve çök-kapan-tutun için kullanılabilecek bir parça sağlam mobilyanın olduğu güvenli yerler seçin.
Deprem öncesi evde alınabilecek bazı önlemler de riski azaltmaya faydalı olur. Bazı öneriler şöyle:
-Aile üyelerine gaz ve su vanalarını nasıl kapatacaklarını öğretin.
-İnsanların oturduğu veya uyuduğu yerlere ayna veya büyük sanat eserleri gibi ağır nesneler asmaktan kaçının.
-Güvenlik için binanınızı profesyonel bir ekibe bir kontrol ettirin.
-Yatak ve oturma gruplarını cam kenarlarından ve üzerinize devrilebilecek cisimlerden uzakta konumlandırın
-Ağır cisimleri, kırılabilecek şeyleri dolapların alçak raflarına yerleştirin
-Dolap, kütüphane, mutfak dolabı gibi yüksek mobilyaları ve beyaz eşyaları, çok ağır mobilyaları duvara sabitleyin. (AKUT broşüründe "Tüm sabitleme işlemleri sırasında çivi yerine vida ve dübel, resim asmada ise kancalı vida ve dübel kullanmalıyız" deniyor)
-Kapalı dolaplarda dolap kilitleri bulunursa deprem anında içindekilerin dökülüp fırlaması da engellenebilir.
-Tavanda avize olarak nispeten daha hafif ve zor kırılan modelleri tercih edin. (AKUT broşüründe "Doğru şekilde dübel ve çengel vida ile monte etmemiz halinde bunların düşme riskini azaltabiliriz" deniyor)
-Pencerelerin dışına aşağıya düşebilecek malzemeleri koymayın, eğer koyuyarsanız sabitleyin.
-İşyerlerinde bilgisayar kasalarını yer seviyesinde tutun.