Eklemlerin iltihaplanması olarak bilinen artrit; eklemlerde yanma, kızarıklık, ağrı, şişlik gibi bulguların bulunmasıdır. Eklemler kemikleri bir arada tutan yapılardır ve vücudun hareketini sağladığından bu bölgedeki iltihaplanma, kişinin hareket kabiliyetini de etkiler. Bugüne kadar yapılan çalışmalarda yaşam kalitesini düşüren bu kronik hastalığın yönetiminde beslenmenin çok önemli bir rol oynadığı saptanmıştır.

İltihaplanma olarak bilinen inflamasyon, normal şartlarda vücudun kendini yaralanmalara ve hastalıklara karşı korumak için oluşturduğu bir tepkidir. Ancak bu süreç uzadığında çeşitli kronik semptomlar gelişir. Artritte de gözlemlenen bu durum için anti-inflamatuar beslenme, eklem ağrılarını azaltır ve hastalığın ilerlemesini geciktirir. Artrit hastalarının inflamasyonu tetikleyen bazı besinlerden uzak durması, bunun yerine anti-inflamatuar beslenmeyi yaşam tarzı haline getirmesi gerekir. Ayrıca vücuttaki fazla yağlar inflamasyonu artıran ‘sitokin’lerin salınımını artırdığından dolayı, artrit hastaları diyetisyen eşliğinde ideal kilolarına ulaşması gerekir.

Artrit Hastaları Nasıl Beslenmeli?

1. Vücuttaki iltihaplanmayı azaltan bir beslenme modeli olan anti-inflamatuar diyet, artrit hastalığının tedavisinde en etkili beslenme tarzıdır. Bu diyet; meyve, sebze, kurubaklagiller, yağlı tohumlar gibi bitkisel kaynaklı besinler ve tavuk, balık gibi hayvansal kaynaklı besinlerin tüketimini artırmayı; işlenmiş gıdaların ve şekerin tüketimini azaltmayı amaçlar.
2. Anti-inflamatuar diyetin en önemli bileşenlerinden olan omega-3 yağ asitleri eklemlerdeki şişkinliği, hassasiyeti ve ağrıyı azaltır. Somon, sardalya ve ringa balığı gibi balıklarda bol miktarda bulunur. Yapılan çalışmalarda haftada en az 2 kere balık tüketen artrit hastalarının, tüketmeyenlere göre hastalık semptomları çok daha hafif seyretmiştir. Yeterli balık tüketemeyen kişiler bir uzman kontrolünde mutlaka omega-3 takviyesi almalıdır.
3. Ayçiçek yağında bol miktarda bulunan omega-6 yağ asitleri vücuttaki inflamasyonu artırır. Bunun yerine artrit hastaları yemeklerde tekli doymamış yağ asidi içeren zeytinyağı kullandığında semptomların iyileşmesi için çok büyük bir adım atmış olur.

1. C vitamini hem vücuttaki iltihaplanmanın azaltılmasında hem de eklem sağlığının korunmasında etkilidir. Narenciye meyveleri, kivi ve çiğ yapraklı sebzeler C vitamini bakımından zengindir. Her öğünde bol limonlu bir salataya yer verildiğinde ve günde 2 porsiyon meyve tüketildiğinde yeterli C vitamini almak mümkündür.
2. Böğürtlen, çilek gibi kırmızı-mor meyveler, anti-inflamatuar etkili bir bileşen olan antosiyanin içerirler. Bu yüzden her gün mutlaka 1-2 porsiyon kırmızı-mor renkli meyvelerden tüketilmelidir.
3. Papain ve bromelain gibi proteolitik enzim içeren papaya, mango, ananas gibi meyveler de artrit hastalarının semptomlarını iyileştirmede etkilidir.
4. Lifli besinler vücuttaki inflamasyon göstergesi olan CRP düzeyini düşürdüğünden dolayı lif bakımından zengin kurubaklagiller de diyete mutlaka eklenmelidir. Kurubaklagiller aynı zamanda eklem sağlığı için önemli olan mineralleri de bol miktarda içerir.
5. Yeşil çayda bulunan EGCG güçlü antioksidan özellik gösterir. Bu bileşen eklem hasarına yol açan moleküllerin üretimini baskılar. Günde 2 fincan yeşil çay limonla birlikte tüketilebilir, bu şekilde vücutta EGCG emilimi artar.
6. Zencefil, zerdeçal, karabiber yemeklere veya yoğurda eklenerek mutlaka her gün tüketilmeli. Zerdeçal, karabiberle birlikte tüketildiğinde vücut tarafından çok daha fazla emilir.
7. Besinlerle yeterli miktarda alamadığımız D vitamini kemik ve eklem sağlığında çok önemli bir rol oynar. Eğer bireyde D vitamini eksikliği varsa mutlaka doktor tarafından takviye edilmelidir.

Artritte Kaçınılması Gereken Besinler

1. İlave şekerler

Şeker alımını sınırlamak, aslında herkes için faydalıdır. Ancak artriti olan kişiler, ketçap, salata sosu, dondurma, soda gibi besinlerde bulunan ilave şekerden kaçınmalıdır. Romatoid artriti olan 217 kişide yapılan bir çalışmada, katılımcılar ilave şekerin semptomlarını kötüleştirdiğini belirtti.

1. İşlenmiş ve kırmızı et

Bazı araştırmalar kırmızı et ve işlenmiş eti, artrit semptomlarını artırabilecek iltihaplanmaya bağlamaktadır. Örneğin, çok fazla işlenmiş ve kırmızı et tüketen kişilerde interlökin-6 ve homosistein düzeyleri daha yüksek olabilir. Bunlar inflamasyonun belirteçleridir. 2019 yılında yapılan bir inceleme, kırmızı eti içermeyen bitki bazlı diyetlerin artrit semptomlarını iyileştirebileceği sonucuna vardı. Özellikle işlenmiş et, iltihaplanmayı artırabilir.

1. Glüten içeren gıdalar

Glüten, buğday, arpa, çavdar ve diğer tahıllarda bulunan bir grup proteindir. Bazı araştırmalar bunu artan inflamasyonla ilişkilendirdi ve glutensiz beslenmenin artrit semptomlarını hafifletebileceğini öne sürdü. Çölyak hastalığı olan kişilerde romatoid artrit riski çölyak hastalığı olmayanlara göre daha yüksektir.

1. İşlenmiş gıdalar

Fast food, kahvaltılık gevrek ve unlu mamuller gibi ultra işlenmiş ürünler, rafine tahıllar, ilave şeker, koruyucular, fruktoz ve diğer potansiyel olarak inflamatuar bileşenler açısından yüksek olma eğilimindedir ve bunların tümü artrit semptomlarını kötüleştirebilir. Araştırmalar, yüksek oranda işlenmiş gıdaların, aynı zamanda RA için bir risk faktörü olan iltihaplanma ve obeziteye katkıda bulunarak RA riskinizi artırabileceğini öne sürüyor. Aynı zamanda işlenmiş gıdalar genel sağlığınızı kötü etkileyerek diğer hastalıklara yakalanma riskini azaltır.

1. Bazı bitkisel yağlar

Sağlık için gerekli olan yağlar, aynı zamanda dengesiz iltihaplanma riskini artırabilir. Omega-3 yağlı balıklarda, yağlı tohumlarda ve yeşil sebzelerde bulunurken, omega-6 margarinlerde, sebze yağında ve mısır ve aspir gibi yemeklik yağlarda bulunur. Bu tür yağlar arasında dengenin sağlanması artrit semptomlarını iyileştirebilir. Yağları dengede tutmak için omega 3 içeren zeytinyağı ve omega 6 içeren yağlı balıkları beslenmenize ekleyin.

1. Yüksek miktarda tuz içeren yiyecekler

Tuzu azaltmak artritli kişiler için iyi olabilir. Tuz oranı yüksek yiyecekler arasında karides, konserve çorba, pizza, bazı peynirler, işlenmiş etler ve diğer birçok işlenmiş ürün bulunur. 2019 yılında yapılan bir fare araştırması, yüksek tuzlu diyet tüketen farelerde artritin, diyetinde daha az tuz bulunan farelere göre daha şiddetli olduğunu buldu.

Şeker ve şeker içeren bütün yiyecekler, rafine karbonhidratlar, trans yağlar, doymuş yağlar, tuz, alkol, pürinden zengin yiyecekler ve omega 6 yağ asitleri, artrit hastalarının kaçınması gereken besinler arasındadır.

Yazar:

Dyt. Gökhan Çelik

instagram.com/dytgokhancelik

Şunlara da göz atın;

1. Vertigo hastaları nasıl beslenmeli?
2. Crohn hastaları nasıl beslenmeli?
3. Tansiyon hastaları nasıl beslenmeli?
4. Tiroid hastaları nasıl beslenmeli?
5. Çölyak hastaları nasıl beslenmeli?