Akrep sokması vakalarının Türkiye’de özellikle yaz aylarında ülke genelinde; güney, doğu ve güneydoğu bölgelerimizde ise hemen hemen tüm mevsimlerde görülebildiğini söyleyen İç Hastalıkları (Dâhiliye) Uzmanı Uzm. Dr. Özden Yılmaz, akrep sokması hakkında uyarılarda bulundu. Akrep sokması oldukça ağrılı olabilir. Ancak genellikle, hayatı tehdit edecek boyutta bir tehlike oluşturmaz. 6 yaşından küçük çocuklar ve yaşlı hastalarda ise hayatı tehdit eden bazı komplikasyonlara sebebiyet verebilir. Dünya genelinde görülen yaklaşık 1500 farklı akrep türü vardır ve bu türlerden 30’u ölümcül düzeyde zehirlidir.
Her yıl 1 milyondan fazla akrep sokması vakası rapor edilir. Bu akrep sokmalarından en çok sağlık hizmetlerine kolayca erişilemeyen bölgelerde yaşayanlar etkilenir ve sonuç ölüm olabilir. Sağlıklı yetişkinlerde genellikle akrep sokması için tedaviye gereksinim duyulmaz fakat 6 yaşından küçük çocuklar ve yaşlı hastalarda ölümcül seyretme ihtimali yüksek olduğu için mutlaka hastane başvurusu gereklidir.
Akrep sokmasında eğer zehir kana karıştıysa, sistemik etkileriyle ilgili belirtiler genellikle 6 yaşından küçük çocuklarda görülür ve şu şekildedir:
Eğer kişi daha önce akrep tarafından sokulduysa, daha sonra gerçekleşen akrep sokmalarında şiddetli alerjik reaksiyonlar görülebilir. Bu durum anafilaksi denilen hayatı tehdit eden nefes darlığı, tansiyon düşüklüğü zayıf nabız solunum yollarının ödeme bağlı kapanması tüm vücutta ani gelişen kızarıklık ve şişlik şeklindedir.
Akrep sokması sonrası sağlık kuruluşuna başvurduğunuzda belirtilerinize göre kolaylıkla tanı konulur. Belirtileriniz şiddetliyse, akrep zehrinin organlarınıza zarar verip vermediğini anlamak için bir takım testlerin yapılması gerekir. Akrep sokması sonrası ilk yapılması gereken sokulan bölgeyi su ve sabunla yıkamak, sonrasında soğuk kompres uygulamaktır. Soğuk kompres, bir havluya sarılmış buz torbasını 10 dakika aralıklarla sokulan alana tutarak yapılabilir. Sokulan bölgeyi kalp seviyesinin altında tutmak zehrin vücuda yayılmasını yavaşlatabilir, aynı zamanda sokulan bölgeyi mümkün olduğunca az hareket ettirmek önemlidir. Çünkü hareket zehrin yayılımını kolaylaştırır, bölgeyi sabit tutmak için çok sıkı olmamak kaydıyla bandajlanabilir. Şiddetli reaksiyonlara neden olan ısırıklar ve sokmalar, hemen tedavi edilmezlerse ölümcül olabilir. Şiddetli bir alerjik reaksiyon olursa, acilen bir sağlık kuruluşuna başvurulması gerekir.
Akrepler genellikle insanlarla temastan kaçınırlar, ancak onların alanına girildiğinde savunma amaçlı sokarlar. Çevrenizde akreplerin yaşayabileceği alanları ortadan kaldırırsanız, riski de azaltmış olursunuz. Bunun için yaşam alanlarının etrafında yakacak odun, kereste yığınlarının saklanmaması gerekir. Bahçedeki çimlerin düzenli biçilmesi, çatıya sarkan ağaç dallarının budanması, duvardaki çatlakların, kapı ve pencerelerdeki çatlakların onarılması önemli tedbirlerdir.
Bahçede ya da ahırda çalışılırken giyilen kıyafetler mutlaka kontrol edilerek giyilmelidir. Kamp yapıyorsanız, çadır ya da karavan yatmadan önce mutlaka kontrol edilmesi önemlidir. Sonuç olarak, akrep sokmaları doğru müdahale edilmediği takdirde ciddi sağlık problemlerine yol açabilir. İlk yardım yöntemleri sokmanın etkilerini hafifletmekte büyük önem taşır. Unutulmamalıdır ki, sokulan kişi çocuk, yaşlı, bağışıklığı baskılanmış biriyse ya da nefes darlığı, göğüs ağrısı, şiddetli karın ağrısı, kas spazmları veya bilinç kaybı gibi durumlar yaşıyorsa tıbbi yardım alınmasında geç kalınmamalıdır. Bilinçli ve doğru müdahale ile akrep sokmalarında zararı en aza indirmek mümkündür.
Yazar:
Uzm. Dr. Özden Yılmaz
Şunlara da göz atın;